Zoals bekend is een stukje van Spanje in Britse handen: Gibraltar. Dat bevalt de Spanjaarden absoluut niet, maar ondertussen houden zij ook al eeuwenlang twee gebiedjes in Marokko bezet. En zo zijn er nog wel meer voorbeelden van delen van een land die in een ander land liggen, met het nodige geruzie als gevolg. Welkom in de wondere wereld van de exclaves. In deze aflevering van Geografische gekkigheid: Kaliningrad.

Bewapend vliegdekschip in zee van NAVO-landen

“Het is zeker geen Koude Oorlog”, zei Mark Rutte in 2016. “Maar de tijd van dooi is voorbij.” De Nederlandse premier doelde daarmee op de toegenomen onrust in Oost-Europa. Al jaren is de spanning tussen Rusland en het Westen te snijden, zeker sinds de oorlog in Oekraïne. Die spanning is ook enorm goed te merken in de Oblast Kaliningrad, een 15.000 vierkante kilometer Russische exclave die ligt ingeklemd tussen Polen en Litouwen.

Het is als het ware een tot de tanden bewapend vliegdekschip in een zee van NAVO-landen, schreef De Groene Amsterdammer in 2017. Want verderop bevinden zich nog Estland en Litouwen, ook bondgenoten van het Westen. In het gebied rond de stad Kaliningrad (het voormalige Pruisische Königsberg) zijn zo’n 30.000 Russische troepen gestationeerd, er liggen tientallen schepen van de Russische Oostzeevloot voor anker, en er staan raketten opgesteld waarmee kernwapens tot aan de Duitse hoofdstad Berlijn kunnen worden geschoten.

Nutteloos hek

De landen in deze regio gingen decennialang gebukt onder de Sovjet-Unie en vrezen nu dat zij na Oekraïne aan de beurt zijn. Want dankzij de strategische ligging van Kaliningrad is het voor de Russen vrij gemakkelijk om landen als Litouwen te omsingelen en te veroveren, mits ze daarbij wat medewerking krijgen van Wit-Rusland. In 2017 stationeerde de NAVO troepen in de Baltische landen, en het bondgenootschap werkt ook al jarenlang aan een systeem in Polen dat Russische raketten moet onderscheppen.

Litouwen bouwde een twee meter hoog hek op een deel van de grens met de Oblast Kaliningrad. Officieel dient het om smokkelaars te dwarsbomen, en die zijn waarschijnlijk ook de enigen die er last van hebben. Russische tanks zal deze versperring niet tegenhouden.

Tekst: Merijn van Nuland

Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!