Het huidige kilogram is niet te vertrouwen. Hoog tijd dus voor een nieuwe definitie van onze eenheid voor massa. Maar daarvoor moeten wel eerst een aantal behoorlijk ingewikkelde metingen worden gedaan aan siliciumbollen en quantumeffecten.

Het ligt verborgen in een ondergrondse kluis, ergens aan de rand van Parijs: een glimmend, metalen cilindertje. Nog geen 4 centimeter groot, en afgeschermd door drie glazen stolpen. De kluis mag slechts eenmaal per jaar open. Maar alleen om te controleren of het er nog ligt. Daar zijn dan wel drie verschillende sleutels voor nodig, in handen van drie personen.

Maar wat wil je: dit is het enige voorwerp op aarde dat precies één kilogram weegt. Waarom? Volgens de officiële definitie is een kilogram ‘gelijk aan de massa van het internationale prototype van de kilogram’. En het prototype, dat is deze cilinder. Als we het dus hebben over massa, of het nu die van jou is of van een stuk kaas op de markt, dan wordt het aantal kilo bepaald door dit ene klompje metaal.

Dat is al zo sinds het eind van de negentiende eeuw. Het prototype werd destijds gegoten in een legering van platina en iridium. Sinds 1889 ligt het ding in de kluis van het Bureau International des Poids et Mesures (BIPM). Het moge duidelijk zijn waarom men er zo voorzichtig mee is: als ‘Le Grand K’ een klein beetje lichter of zwaarder wordt, veranderen de massa’s van alle voorwerpen op aarde mee.

Dit is het begin van een artikel uit KIJK 2/2012, in de winkel van 13 januari 2012 tot en met 9 februari 2012. De tekst werd geschreven door Barry van der Meer.

Inge van Andel in De wereld draait door:

Beeld: Susanne Stork/PTB