Iedereen wordt geboren met een natuurlijke neiging tot agressie. Dat is verklaarbaar, want dankzij agressie kun je in moeilijke situaties overleven. Maar niet iedereen is een geweldenaar. Hoe zit dat? Waarom komt het kwaad in jou niet tot uiting, maar in een seriemoordenaar wel?

“Ik zou het zo opnieuw doen”, zei de Noor Anders Breivik op de tweede dag van zijn proces. Breivik joeg vorig jaar 77 mensen de dood in. Bij een bomaanslag in de regeringswijk van Oslo vielen acht dodelijke slachtoffers, op het eiland Utøya vermoordde hij nog eens 69 jongeren. “Ik handelde uit goedheid, niet uit boosaardigheid”, verklaarde hij in de rechtbank. “Als wij als militante nationalisten de Arbeiderspartij kunnen overtuigen te veranderen door 77 mensen te executeren, dan draagt dat bij aan het behoud van onze waarden en onze cultuur, en voorkomt het een burgeroorlog.”

Hoewel Breivik zelf van mening is dat hij geen slechterik is, zullen de meeste mensen daar anders over denken. Maar het kwaad ligt er niet altijd zo dik bovenop. In ieder van ons schuilen duistere kanten. Kinderen van twee kun je al hun broertje of zusje zien slaan of aan hun haren de kamer doorslepen. De meesten van hen begrijpen later wel dat ze iemand niet zomaar een dreun mogen verkopen, maar dat normbesef kan heel dunnetjes zijn. Denk aan voetbalsupporters, of aan omstanders die ambulancemedewerkers belagen. Aan ouders die hun kind mishandelen. Aan werknemers die een collega wegpesten, ex-geliefden die elkaar het leven zuur maken, bumperklevers die je van de weg drukken. En natuurlijk aan oorlogen. Alleen al in de twintigste eeuw hebben die aan 170 miljoen mensen het leven gekost. Waar komt al dat kwaad in ons vandaan? En waarom zit er in de een meer kwaad dan in de ander?

Dit is het begin van een artikel uit KIJK 7/2012, in de winkel van 31 mei tot en met 28 juni.

Meer informatie:

• Wall Street Journal: What’s on Jim Fallon’s Mind? A Family Secret That Has Been Murder to Figure Out
• EenVandaag: Het misdadige brein van Ulrike
• Brain-Mind.com: Charles Whitman – The Amygdala & Mass Murder
• The Stanford Prison Experiment
• NOS: Breivik: ik zou het weer doen
• Trouw: De wonderlijke geschiedenis van Phineas Gage
• Historici.nl: Swanenburg, Maria Catharina
• New York Times: Chimps, too, wage war and annex rival territory

Tekst: Iris Dijkstra

Beeld: Shutterstock