Door de economische crisis bezuinigen Europese landen – Nederland voorop – fors op hun defensie-uitgaven. Nog even en we houden geen leger meer over. Tijd voor duidelijke keuzes: heffen we het leger op? Stoppen we met peperdure vredesmissies? Of gaat er eindelijk een Europese krijgsmacht komen?

Eén miljard euro moest hij inleveren. Zo’n 11 procent van zijn begroting van 8,5 miljard euro. En dus beloofde minister van Defensie Hans Hillen in april vorig jaar met veel gevoel voor dramatiek bezuinigingen die “de lucht zwart zouden kleuren” en “de aarde zouden laten trillen”. Alle Leopard-tanks werden opgeruimd, de luchtmacht leverde een squadron F-16’s in en in totaal zouden er 12.300 arbeidsplaatsen verdwijnen. En in juni van dit jaar liet de PvdA weten dat, als zij het voor het zeggen krijgt, het defensiebudget met nog eens 1 miljard euro naar beneden gaat.

Hillen was niet de enige Europese defensieminister die werd geschoren. Sinds het begin van de economische crisis in 2008 grijpen ook de landen om ons heen naar deze makkelijke manier om snel geld te winnen. Duitsland bezuinigde 6,5 procent op de defensiebegroting, Frankrijk 4, en Groot Brittannië 8 procent. Zeer tegen de zin van de Amerikanen, die deze ontwikkelingen met lede ogen aanzien. De VS besteden rond de 5 procent, zo’n 680 miljard dollar, van hun bruto nationaal inkomen aan defensie, veel Europese landen komen niet verder dan (ruim) 1 procent. Slechts vier van de 26 Europese partners voldoen aan de NAVO-norm van 2 procent; ook Nederland blijft daar met 1,1 procent ver onder.

“De Amerikanen nemen ons dat kwalijk”, zegt Wouter Hagemeijer, defensiespecialist van het Nederlands Instituut voor Internationale betrekkingen Clingendael. “Op zich is dat niet wereldschokkend, want ze hebben het constant over het delen van de verantwoordelijkheid. Maar de laatste tijd worden ze wel steeds dwingender.”

De voormalige Amerikaanse Defensiesecretaris Robert Gates verkondigde vorig jaar dat de pacificatie van Europa veel te ver is gegaan. “In de twintigste eeuw,” zo vond Gates, “was het een zegen dat de Europeanen zich afkeerden van militair geweld. Inmiddels is de demilitarisatie van Europa te ver doorgeschoten en vormt het een bedreiging voor de veiligheid in de wereld. De NAVO kan zo weleens totaal irrelevant worden.” De Amerikanen stellen onomwonden dat het tijd wordt dat Europa op het gebied van veiligheid zijn eigen broek gaat ophouden.

Dit is het eerste gedeelte van een artikel uit KIJK 9/2012, in de winkel van 27 juli tot en met 23 augustus.

Meer informatie:

• Clingendael: Van veelzijdig naar pasklaar – de toekomst van de Nederlandse krijgsmacht (PDF)
• Clingendael: De Nederlandse krijgsmacht in transformatie (PDF)
• Ministerie van Defensie: Eindrapport Verkenningen (PDF, 22 megabyte)

Beeld: Lockheed Martin