Doordat de overheid allerlei digitale zaken heeft uitbesteed aan bedrijven, is onze democratie in gevaar, waarschuwt Stanford-wetenschapper Marietje Schaake. Hoe veroveren we de macht terug op techreuzen als Microsoft en Meta, en hun minder bekende kleine broertjes?
Je weet dat de grote techbedrijven niet per se het beste met jou of de wereld voorhebben. Sociale media als Facebook en Instagram verzamelen allerlei data over je, om je daarmee zo lang mogelijk aan je schermpje gekluisterd te houden. Je telefoon staat vol met apps die je er nooit zelf op hebt gezet – en die je er ook niet zomaar af kunt gooien. En ChatGPT werkt vooral zo lekker doordat het bedrijf erachter zonder toestemming enorme bergen data van internet heeft geplukt, en doordat onderbetaalde werknemers in lagelonenlanden de antwoorden die de chatbot ophoest van hun scherpe randjes hebben ontdaan. Toch blijf je al die diensten en producten gebruiken, onder de voorwaarden van de bedrijven die erachter zitten. Want tja, wat moet je anders?
Lees ook:
De macht terug veroveren
Je zou zeggen dat dat bij overheden anders gaat. Die zijn toch zeker groot en machtig genoeg om wél eisen te kunnen stellen aan de bedrijven waarmee ze in zee gaan? Maar nee, dat valt tegen. Zoals jij tegen beter weten in toch maar weer TikTok opstart, zo hebben inlichtingendiensten van westerse democratieën zich ertoe laten verleiden spywareprogramma’s als Pegasus van het Israëlische bedrijf NSO Group te gebruiken. Politie en justitie bedienen zich van de gezichtsherkenningssoftware van Clearview AI, die alleen maar werkt doordat dit bedrijf miljarden foto’s zonder toestemming van internet heeft geschraapt. En ook allerlei hardware waar de digitale wereld niet zonder kan, is in private handen. Zo hebben techkolossen als Meta, Amazon, Alphabet en Microsoft inmiddels het merendeel van de onderzeese datakabels in bezit.
Door de invloed die grote en kleine techbedrijven op die manier in handen hebben gekregen, is onze democratie in gevaar, waarschuwt Marietje Schaake, oud-Europarlementariër en nu directeur internationaal beleid van het Amerikaanse Stanford Cyber Policy Center, in haar boek De tech coup. Tijd om de macht terug te veroveren – maar hoe? Daarover sprak KIJK met Schaake bij haar thuis in Haarlem.
Dit is het begin van het interview met Marietje Schaake. Het hele artikel is te lezen in de wintereditie van KIJK. Bestel dit dubbeldikke nummer in onze webshop, of eenvoudig via de knop hieronder.
Beeld: Allard Faas