Midden in de Koude Oorlog bedenken de Amerikanen iets opmerkelijks: een ruimtestation om de Sovjet-Unie te bespioneren. Maar al na een paar jaar wordt een punt gezet achter Project MOL. In recent vrijgegeven documenten staan alle details over de onderneming en de redenen waarom hij mislukte.
In december 1963 begint de Amerikaanse luchtmacht in het diepste geheim met een uniek project: een bemand militair ruimtestation voor spionagedoeleinden. Zes jaar wordt er gewerkt aan het MOL, oftewel het Manned Orbiting Laboratory. Maar hoe het afliep met het meest ambitieuze militaire ruimtevaartprogramma uit de Amerikaanse geschiedenis bleef decennialang een mysterie. Dankzij duizenden pagina’s documenten die Washington vorig jaar heeft vrijgegeven, kunnen ruimtevaarthistorici en deskundigen die vraag nu eindelijk beantwoorden.
Op het randje van WO III
De Koude Oorlog beleeft in 1963 zijn absolute vriespunt. Voor de Amerikanen is het daarom cruciaal om te weten wat de Russen van plan zijn. Het jaar ervoor balanceerde de wereld immers nog op het randje van een Derde Wereldoorlog door de poging van de Sovjet-Unie om kernraketten op Cuba te stationeren.
De Amerikanen pikken dit tijdig op dankzij hun spionagetoestellen van het type Lockheed U-2. Die vliegen op 21 kilometer hoogte, in theorie buiten het bereik van vijandelijke straaljagers en luchtdoelraketten.
Maar op 1 mei 1960 wordt de U-2 van piloot Gary Powers boven de Sovjet-Unie met een raket neergehaald. Er moeten dus andere manieren worden gevonden om de Russen – en ook de Chinezen trouwens – in de gaten te houden.
Uniek project
De Amerikaanse luchtmacht zoekt het letterlijk hogerop. Volgens James David, curator van de afdeling ruimtevaartgeschiedenis van het National Air and Space Museum in Washington, past het Manned Orbiting Laboratory helemaal binnen dit streven: “In de jaren vijftig begon de luchtmacht met het ontwikkelen van de Dyna-Soar, een herbruikbaar ruimtevliegtuig. Het was bedoeld als wapenplatform, en voor spionagevluchten. Maar defensieminister Robert McNamara zet in 1963 een punt achter de Dyna-Soar en geeft tegelijkertijd het groene licht voor het Manned Orbiting Laboratory.”
Een uniek project, benadrukt David, want op dat moment zijn er alleen onbemande satellieten voor het vergaren van beelden en signalen. Dat is zo’n belangrijke taak dat de luchtmacht vol inzet op het MOL.
Dit is het begin van het artikel ‘Astronauten als spionnen’, te verschijnen in KIJK 9/2016. Dit nummer ligt in de winkel van 25 augustus tot en met 21 september.
Meer informatie:
Tekst: Theo Paijmans
Beeld: U.S. Air Force/bewerking: Bert van den Broek/Idetif