Voor de opkomst van beroemde Inca’s woonde er in Peru een ander indianenvolk: de Nazca’s. Waar ging die beschaving aan ten onder? Het standaardverhaal luidt: een fikse natuurramp. Maar volgens nieuw onderzoek was er meer aan de hand. En het risico bestaat dat de geschiedenis zich herhaalt.
Mocht de naam ‘Nazca’s’ je niet direct iets zeggen, dan zij dat je vergeven. Tot het begin van de twintigste eeuw had nog niemand van deze indianen gehoord, en werden alle ruïnes in Peru aan de veel bekendere Inca’s toegeschreven. Maar eind negentiende eeuw kreeg de Duitser Max Uhle de indruk dat er meer zat achter de pre-Columbiaanse Zuid-Amerikaanse geschiedenis. Verbaasd over een aantal bijzonder kleurrijke potten in het volkenkundig museum van Berlijn ging hij op onderzoek, totdat hij in 1901 op een oude begraafplaats soortgelijk keramiek opgroef. De beschaving van de Nazca’s, die lang vóór de Inca’s eeuwenlang de dienst uitmaakte in het zuiden van het huidige Peru, was aan het licht gekomen.
Inmiddels kennen we deze indianen vooral van de Nazcalijnen: de enorme tekeningen in de Nazcawoestijn die elk jaar door talloze toeristen vanuit een vliegtuigje worden bezichtigd. Maar hoe indrukwekkend deze kunstwerken ook zijn: ze maakten geen deel uit van het dagelijkse leven van de Nazca’s, zegt de Britse archeoloog David Beresford-Jones, die al jaren onderzoek doet in Peru. “Niemand woonde op die lijnen. Ze woonden in de valleien rond de Ica- en Grande-rivieren.”
En op die riviervlaktes hadden de Nazca’s het een tijdlang goed voor elkaar. Met een ingenieus irrigatiesysteem wisten ze het uiterst droge gebied geschikt te maken voor landbouw – en dat deden ze zo goed, dat een deel van de kanalen tot op de dag van vandaag in gebruik is. Verder waren het meesterlijke pottenbakkers, die hun kunststukjes beschilderden met motiefjes die niet zouden misstaan in een hedendaagse Trendhopper. Ook weefden ze complexe kledingstukken, waar ze allerlei figuren op borduurden. Oh ja, en iets minder vrolijk: van alle bekende volkeren uit de regio waren ze het meest met afgehakte hoofden in de weer, al is niet helemaal duidelijk wat precies de functie was van deze trophy heads.
Toch was het op een gegeven moment gedaan met de pret: de Nazca’s verdwenen van het wereldtoneel, waarna andere volkeren hun plaats innamen. Maar wat werd deze intrigerende indianen dan precies fataal?
Dit is het eerste gedeelte van een artikel uit KIJK 10/2010, in de winkel van 27 augustus tot en met 23 september.
Meer informatie:
- Kew: Habitat restoration and sustainable use of southern Peruvian dry forest
- The New York Times: Ecosystem in Peru is Losing a Key Ally
- Site van Dr. David Beresford-Jones (met links naar wetenschappelijke artikelen)
- Field Museum: Discovery helps solve mystery of South American trophy heads
- Journal of Anthropological Archaeology: The geographic origins of Nasca trophy heads using strontium, oxygen, and carbon isotope data (PDF)
Beeld: David Beresford-Jones/McDonald Institute for Archaeological Research/University of Cambridge