Door smeltende ijsvlaktes én het werk van wetenschappers worden virussen, bacteriën, wormen en planten weer ‘wakker’ na duizenden jaren bevroren te zijn geweest. Is dit een goudmijn of juist een gevaar?

Hebben we net de coronapandemie achter de rug, zien we in diverse media de vraag ‘Komt er een permafrostpandemie?’ verschijnen. Dit naar aanleiding van een onderzoek waarbij ziekteverwekkende virussen uit ijs ‘tot leven zijn gewekt’ in het lab.

Nu ging het bij deze studie ‘slechts’ om virussen die het hebben voorzien op amoeben; eencellige organismen. Maar het werk suggereert dat ook mens-infecterende virussen zich kunnen hebben verschanst in permafrost – bodem die normaal gesproken ook in de zomer bevroren blijft. Het probleem is dat steeds meer permafrost in de zomer wél ontdooit. In Siberië bijvoorbeeld stijgt de temperatuur door klimaatverandering viermaal zo snel als het wereldwijde gemiddelde. Daardoor dooit Siberische permafrost beetje bij beetje. En daarmee komt alles wat er ooit in vastgevroren is vrij. Niet alleen virussen, maar ook bacteriën, planten, wormen en andere kleine dieren.

Bloemetje uit de ijskast

Laten we beginnen met het goede nieuws. Er komen heel wat mooie organismen tevoorschijn uit het ijs. Russische onderzoekers kweekten in 2012 uit onrijp vruchtenweefsel de plant Silene stenophylla, een lid van de anjerfamilie. Dat zou op zichzelf niet zo bijzonder zijn geweest, ware het niet dat het gebruikte weefsel 32.000 jaar lang bevroren was geweest in de permafrost, in het hol van een arctische grondeekhoorn bij de Kolyma-rivier in Oost-Siberië. Pogingen om de eveneens gevonden zaadjes van de plant te laten ontkiemen, waren mislukt. Dus probeerde het onderzoeksteam het met het vruchtenweefsel. Dat gaf op een voedingsbodem zaailingen, die later de voor deze soort kenmerkende witte bloemen kregen. Die produceerden vervolgens zaadjes, waar weer nieuwe plantjes uit groeiden.

In KIJK 1/2024 lees je over nog meer organismen die uit de permafrost tevoorschijn komen, ook over de gevaarlijke. Bestel hem eenvoudig via de knop hieronder.

Beeld: iStock/Getty Images/Shutterstock/Pascal Tieman