Dat vrouwen niet altijd de juiste zorg krijgen doordat ziektes zich bij hen anders uiten dan bij mannen, wordt inmiddels onderkend. Maar hoe zit dat met verschillen tussen witte en zwarte patiënten? Is daar al voldoende aandacht voor?

Het staat bekend als de bikini-visie: het idee dat vrouwen- en mannenlichamen identiek zijn, behalve de zones die zich onder de bikini bevinden. Hoezeer deze opvatting de plank misslaat, is inmiddels bekend. Bij ziektes en complicaties zijn steeds meer sekseverschillen aan het licht gekomen. Zo blijkt een hartaanval zich bij mannen aan te kondigen met pijn op de borst en uitstralingen naar de linkerarm, bij vrouwen met pijn tussen de schouderbladen. Ook komen sommige aandoeningen bij vrouwen veel vaker voor dan bij mannen, waaronder migraine en depressies.

Veel verschillen bleven lang onder de radar doordat wetenschappelijk onderzoek vooral plaatsvond bij mannen. Dat is de reden dat de zorg voor vrouwen tot op de dag van vandaag ernstig tekortschiet. Vrouwen hebben veel meer last van bijwerkingen van medicijnen en brengen gemiddeld achttien jaar door in slechte gezondheid, waar dat bij mannen vijftien jaar is.

Aangezien voornamelijk witte mannen als proefpersoon werden opgetrommeld, waren het niet alleen vrouwen die een ondergeschikte rol speelden, maar ook mensen met een andere huidskleur of etnische achtergrond. Betekent dit dat kwalen en aandoeningen zich bij patiënten met een niet-westerse achtergrond ook anders uiten dan bij witte mensen? Dat patiënten van kleur ook aan het kortste eind trekken in de zorg? En in hoeverre speelt racisme daarbij een rol?

Lees ook:

• ‘IQ-racisme vermomd als wetenschap kan op steun rekenen’
• Familie Henrietta Lacks klaagt meer bedrijven aan die profiteerden van haar ‘gestolen’ cellen

Geringe overlevingskans

Hoe weinig bekend is over ziektes en symptomen bij mensen met een niet-westerse achtergrond is glashelder aan het licht gekomen in de dermatologie. Vooral in de Verenigde Staten zijn de afgelopen jaren felle debatten gevoerd over de vraag: moeten mensen met een donkere huidskleur zich insmeren met zonnebrandcrème? In 2020 zijn de uitkomsten van elf wetenschappelijke studies tegen het licht gehouden. Daaruit bleek dat een melanoom, de agressiefste vorm van huidkanker, bij mensen met een donkere huid zelden wordt veroorzaakt door uv-straling. En dan luidt de conclusie: insmeren is niet nodig.

De elf studies bleken alleen niet van bijster hoge kwaliteit. Daarom is er een landelijke werkgroep opgetuigd onder leiding van hoogleraar dermatologie Amy McMichael. Die concludeerde: zwarte Amerikanen doen er wél goed aan om zich in te smeren. Het risico op een melanoom is klein vanwege de natuurlijke bescherming van het pigment melanine, waar zwarte mensen meer van hebben. Maar niet nihil; het gaat om 1 op de 100.000. Ter vergelijking: bij witte Amerikanen is die kans 30 op de 100.000.

Dit is het begin van het artikel ‘Racisme op recept’. Het hele verhaal lees je in KIJK 4-2025. Bestel deze editie in onze webshop, of eenvoudig via de knop hieronder.

Tekst: Maurice Timmermans

Beeld: Izusek/Getty Images