De Toren van Pisa is weliswaar de bekendste, maar niet het enige bouwwerk ter wereld dat (per ongeluk*) scheef staat.
* Er zijn natuurlijk ook gebouwen die bewust scheef zijn gebouwd. Denk aan de Montreal Tower die maar liefst 45 graden overhelt.
Zakketoren
Rijke handelaren in Brugge besloten rond 1240 lekker te pronken met hun welvaart door op de Grote Markt een belfort te bouwen. Het 83 meter hoge bouwwerk, ook wel Halletoren genoemd, begon nog dezelfde eeuw in zuidoostelijke richting scheef te zakken. Waarschijnlijk doordat hij voor een deel was gebouwd op een gedempte gracht, net als de Scheve Jan van de Oude Kerk in Delft. Om verder scheefzakken te voorkomen, werden de hoeken in 1554 met zware pijlers versterkt, zodat de scheefstand beperkt bleef tot 87 centimeter.
Beeld: HDR Adiel/CC BY-SA 3.0.
De scheve toren van China
De Tiger Hill Pagoda (officieel de Yunyan-pagode) staat in de Oost-Chinese stad Suzhou. De 48 meter hoge toren werd gebouwd tussen 959 en 961; helaas half op een rotsbodem en half op zandgrond. Toch begon de pagode pas tijdens de Ming-dynastie (1368-1644) over te hellen. In 1957 werden succesvolle pogingen ondernomen om de pagode te stabiliseren, onder meer door beton in de fundering te pompen. Sindsdien is Yunyan op zo’n 3 graden blijven hangen.
Beeld: Chainwit/CC BY-SA 4.0.
Duitse recordhouder
In de late middeleeuwen werd in het Noord-Duitse Suurhusen een kerk gebouwd, na verloop van tijd begon de toren ervan over te hangen. En wel zo ver, dat er uiteindelijk een hoek van 5,19 graden werd bereikt. Dat was lange tijd geen record, totdat de Italianen besloten om de Toren van Pisa meer rechtop te zetten. Sindsdien zijn de Duitsers in bezit van het Weltrekord. De scheefste toren van ons land vind je overigens in het Friese Miedum. Het torentje van de voormalige Nederlands Hervormde Kerk staat 4,72 graden uit het lood.
Dit is een kader uit een verhaal over de geschiedenis, de bouw, en meerdere levensreddende operatie van de Toren van Pisa. Het hele artikel kun je lezen in KIJK 10/2024. Bestel deze editie in onze webshop, of eenvoudig via de knop hieronder.