Bijna alle mensen houden van seks. Maar over het waarom daarvan lopen de meningen onder de deskundigen uiteen. Heeft geilheid evolutionair gezien voordelen? Wat is de zin van het vrouwelijk orgasme? En welke rol speelt cultuur in dit verhaal?

“Recent observeerden we een foetus van 32 weken terwijl ze haar vulva aanraakte met de vingers van haar rechterhand”, schrijven twee Italiaanse artsen in 1996 in wat ongetwijfeld een van de interessantere publicaties in de American Journal of Obstetrics and Gynaecology van dat jaar was. Tijdens een zwangerschapsecho zagen ze hoe een ongeboren meisje zichzelf bevredigde. “De strelende bewegingen waren gecentreerd rondom de regio van haar clitoris. De bewegingen stopten na dertig tot veertig seconden en begonnen opnieuw na een paar minuten. Deze lichte aanrakingen werden steeds herhaald en gingen gepaard met korte, snelle bewegingen van het bekken en de benen. Na nog een pauze kwamen hier samentrekkingen van de spieren in de romp en ledematen bij. Tijdens de climax volgden er snelle spiersamentrekkingen over het hele lichaam. Ten slotte ontspande ze en ging ze rusten. Het duurde ongeveer twintig minuten.”

Blijkbaar is seks zo lekker dat we er al voor onze geboorte mee beginnen. Dat is ook geen wonder, als je kijkt naar wat er in het brein gebeurt als de geslachtsdelen vakkundig worden gestimuleerd. Zowel in de eikel van de penis als in het topje van de clitoris zitten enorm veel zenuwen, wat ze bijzonder gevoelig maakt. De hersenen weten vervolgens wel raad met deze informatie.

David Linden beschrijft in zijn boek Genot als kompas hoe dat gaat. Hij vertelt over een onderzoek dat werd gedaan aan het Universiteit Medisch Centrum Groningen. “Het hoofd van de vrouwelijke proefpersoon werd met plakband in de grote PET-scanner gefixeerd”, schrijft Linden. “Ze moest haar ogen dichtdoen en zo stil mogelijk liggen om de niet aan het orgasme gerelateerde breinactivering te minimaliseren.” Omdat ze niet mag bewegen, vingert haar partner haar tot ze klaarkomt. Een sonde in haar anus controleert of dat ook echt is gelukt. Zoals Linden opmerkt: “Het verbaast me dat iemand onder dergelijke omstandigheden nog een orgasme kan krijgen.”

Dankzij dit onderzoek konden wetenschappers vaststellen dat het klaarkomende brein van vrouwen ongeveer net zo reageert als dat van mannen. De meeste activiteit was te zien in het genotscircuit in het brein. Dat bestaat uit gebiedjes die erg gevoelig zijn voor de neurotransmitter dopamine, het stofje dat ook in je hersenen rondzoemt na bijvoorbeeld een snuif cocaïne.

Dat mannen- en vrouwenbreinen dezelfde activiteit bij het klaarkomen laten zien, lijkt voor de hand liggend als je naar hun ervaringen kijkt. Maar vanuit evolutie-oogpunt is dat juist bijzonder. Voor mannen is een simpele en doeltreffende voortplantingsverklaring voorhanden waarom seks voor hen zo vreselijk lekker is. De spiersamentrekkingen die bij het klaarkomen horen, zijn immers nodig om het sperma in de baarmoeder te krijgen. Dat dit gevoel zo lekker is, is duidelijk nuttig. Grote dopaminebeloningen werken erg motiverend, wat voorkomt dat mannen halverwege een vrijpartij afhaken en wat anders gaan doen. En: hoe lekkerder de seks, hoe meer je ervan wilt, hoe groter de kans dat je veel baby’s verwekt, die van jou de mogelijkheid erven om een orgasme te krijgen, waardoor ze ook weer meer baby’s maken dan hun niet-klaarkomende concurrenten, enzovoorts. Dit is dan ook meteen het laatste simpele deel van het antwoord op de vraag waarom seks lekker is. Verder zijn er vooral raadsels.

Dit is het eerste gedeelte van een artikel uit KIJK 11/2012, in de winkel van 21 september tot en met 18 oktober.

Meer informatie:

• Slate: Ahmadinejad’s nightmare. Does homosexuality exist in every human society?
• Giorgio Giorgi en Marco Siccardi: Ultrasonographic observation of a female fetus’ sexual behavior in utero
• Barry en Bonnie Hewlett: Sex and searching for children among Aka foragers and Ngandu farmers in Central Africa

Tekst: Asha ten Broeke

Beeld: Corbis/HillCreek