Vroeger dachten biologen dat er weinig te zien viel aan het mannelijk Y-chromosoom. Maar dat kleine stukje DNA kan heel nuttig zijn bij vastgelopen moordzaken, weet de Belgische onderzoeker Sofie Claerhout.

“Jaaaaaa – het Y-chromosoom mag eindelijk meedoen!!”, twittert Sofie Claerhout begin februari, anderhalve week na dit interview. De Belgische ministerraad heeft een wetsontwerp goedgekeurd dat grootschalig DNA-verwantschapsonderzoek in misdaadzaken mogelijk maakt.

In Nederland kon dat al meer dan tien jaar; in 2012 werd het voor het eerst ingezet in de zaak van Marianne Vaatstra. Duizenden mannen rondom het Friese Veenklooster, waar het zestienjarige meisje was verkracht en vermoord, kregen een oproep: kom vrijwillig je DNA afstaan om het Y-chromosoom te vergelijken met dat van de dader. Dat mannelijk chromosoom geeft namelijk je familiegeschiedenis prijs.

Eerste zaak

CSY noemt Claerhout het, met een knipoog naar de misdaadserie CSI: Crime Scene Investigation. Als forensisch geneticus aan de Katholieke Universiteit Leuven ontwikkelde ze technieken die analyse van het Y-chromosoom uit DNA-monsters verbetert en versnelt. Ze werkte meermaals samen met het Nederlands Forensisch Instituut, maar kan in eigen land nog niet in de praktijk aan de slag.

“Dat is enorm frustrerend. Dus ik heb het er mijn missie van gemaakt ervoor te zorgen dat grootschalig verwantschapsonderzoek in België ook mag”, vertelt ze. Haar wens lijkt binnen handbereik; nu de ministerraad akkoord is, moet alleen het parlement nog instemmen.

Ze weet al welke zaak ze als eerste zou willen oppakken: die van Ingrid Caeckaert. Deze twintiger werd in 1991 met 62 messteken omgebracht in de hal van haar appartement in Knokke-Heist, een gemeente in West-Vlaanderen. De zaak zit muurvast, en dat terwijl er goede DNA-sporen zijn gevonden. Claerhout weet wel raad met die sporen, en er is haast bij. “De ouders zijn inmiddels in de tachtig. Ik heb contact met hen en weet dat ze graag antwoorden krijgen voordat ze sterven. Dat is voor mij dé drijfveer om hier in de media en politiek hard achteraan te gaan.”

Meer lezen over het onderzoek van Sofie Claerhout? Je leest het hele interview in KIJK 5/2023 die van 13 april tot 31 mei in de winkel ligt.

Meer informatie:

• Dr. Sofie Claerhout: CSY Leuven
• NFI: Mannelijke dader beter te identificeren
• Forensicon: Verschillende soorten DNA
• Amazing Erasmus MC: Deze DNA-detective helpt criminelen te pakken
• KIJK: Y-chromosoom van stier onder de loep

Tekst: Anouk Broersma

Beeld: Kevin Faingnaert

Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!