Bij de term ‘drooglegging’ denk je al snel aan de Amerikaanse strijd tegen alcohol in de jaren twintig van de vorige eeuw. Maar veertig jaar geleden probeerde de Sovjet-Unie óók dronkenschap aan te pakken. Dat was niet voor niets – maar niemand kwam tussen de Sovjetburger en zijn fles, zo bleek.
“Steeds vaker zie je mensen dronken op de werkvloer liggen. Bij sommige bedrijven zijn er zelfs speciale brigades ingehuurd om lieden die te veel hebben gedronken van de grond te rapen, en te vermijden dat ze nog achter hun machines kruipen – om ongelukken te voorkomen”, schrijft de vooraanstaande Sovjeteconoom Abel Aganbegjan in 1981.
In december 1982 verschijnt een artikel over alcoholmisbruik in Pravda, de krant van de Communistische Partij. Volgens het stuk zorgt wijdverbreide drankzucht ervoor dat “machines stilstaan en bouwterreinen pas op dinsdag tot leven komen in plaats van op maandag – om vrijdag weer vroeg te sluiten”. En: “Vrouwen staan op de dag dat hun mannen krijgen uitbetaald aan de poorten van de fabrieken, om te voorkomen dat de heren direct hun salaris opdrinken.”
Het zijn slechts twee van de vele verhalen die duidelijk maken dat alcoholgebruik de productiviteit niet ten goede kwam in de Sovjet-Unie. Michail Gorbatsjov, die in 1985 secretaris-generaal van de Communistische Partij werd en daarmee leider van het land, wilde hier verandering in brengen. Precies veertig jaar geleden kondigde hij een antialcoholcampagne aan. Maar dat werd hem niet in dank afgenomen.
Dit is het begin van het artikel over de strijd tegen dronkenschap in de Sovjet-Unie. Lees het hele verhaal in KIJK 4-2025. Bestel deze editie in onze webshop, of eenvoudig via de knop hieronder.
Begin jaren 90 ben ik in fabrieken in de Baltische landen en Rusland geweest waar alcohol controle werd uitgevoerd bij de poort. Niet ik maar de werknemers moesten 'blazen'. Tot op de dag van vandaag vindt ik wel eens een flesjes vodka op fabrieksterreinen. Ik heb wel eens mensen op de 'werkvloer' willen bedanken voor wat extra werk met een flesje drank. Dat werd mij sterk afgeraden omdat ze het meteen, op het werk, opdronken. In de stad Vladimir, werd mij tijdens het ontbijt (op kantoor van het bedrijf dat ik bezocht, want het hotel had niemand werken - ik kreeg gewoon de sleutel van het gebouw) een vol glas 'water' aangeboden. Toen ik opmerkte dat ik de dag niet drinkend begon, was de 'dolmetscher' verontwaardigd en hield vol dat ze gedurende de week niet drinken. Dit 'water' was voor vitaminen, gezondheid. Leuke tijden waren dat.