Steeds meer mensen laten hun kinderen niet vaccineren. Ze denken bijvoorbeeld dat vaccins giftige stoffen bevatten. Of ’tegennatuurlijk’ zijn. Waar komen die ideeën vandaan? Slaan ze ergens op? En wat kunnen ze voor gevolgen hebben?

Vol trots meldde de Amerikaanse overheidsorganisatie Centers for Disease Control in 2000 dat het binnenkort gedaan zou zijn met de mazelen in de Verenigde Staten. Jarenlang was er hard gewerkt aan het uitbannen van de ziekte uit het land, en dat wierp eindelijk zijn vruchten af. Wellicht dat af en toe nog iemand de mazelen meenam uit contreien waar de ziekte nog wel voorkwam, maar besmet raken in Amerika, dat zou niet meer mogelijk zijn.

De cijfers ondersteunden het optimisme van de CDC. Stelden dokters in 1990 nog meer dan 200.000 keer de diagnose mazelen, in 2000 gebeurde dat nog maar 1755 keer. Een enorme prestatie, want mazelen is een van de meest besmettelijke ziektes. Iemand die hem onder de leden heeft, besmet 90 procent van alle mensen die met hem of haar in contact komen – tenminste, als ze al niet immuun zijn. En een paar jaar lang leek de voorspelling van de CDC ook te kloppen: in 2005 waren er over heel Amerika verspreid nog maar 66 gevallen.

Maar opeens doken er toch weer allemaal nieuwe gevallen op. Zo was er vorig jaar kerst een uitbraak die begon in het Californische Disneyland, waarbij uiteindelijk meer dan honderd mensen besmet raakten. Mazelen was terug van (zo goed als) weggeweest: 2014 leverde 3100 gevallen op, het hoogste aantal in bijna twintig jaar. En ook Europa werd niet gespaard. Zo waren er uitbraken in Duitsland, Engeland en Nederland. Honderden mensen raakten besmet, en een aantal overleed zelfs, zoals een 1-jarig kind in Berlijn en een 17-jarig meisje uit het Zeeuwse Tholen.

Wat was hier aan de hand? Het grote succes van de antimazelencampagne is volledig te danken aan vaccins. Het aantal kinderen dat werd gevaccineerd, steeg in de jaren negentig zo snel dat de ziekte geen kans meer had om zich te verspreiden. Maar begin deze eeuw kwam er een kentering.

“Normaal gesproken laten alleen strenggelovige mensen zich niet inenten. Zij vinden dat je niet mag ingrijpen in de voorzienigheid van God”, zegt Louis Kroes, hoogleraar klinische virologie aan het Leids Universitair Medisch Centrum. “Maar nu is er een nieuwe groep opgestaan van jonge, vooral hoogopgeleide ouders die het nut van vaccineren niet meer zo inzien en zich druk maken over de bijwerkingen. Daardoor daalt de vaccinatiegraad en krijgen ziektes weer kans om op te duiken.”

De trend slaat zo aan dat enkele rijke scholen in Los Angeles op dit moment een lagere vaccinatiegraad hebben dan het door oorlog verscheurde Zuid-Soedan. Waar komt die angst vandaan? En hoe terecht is die?

Dit is een fragment van een artikel te vinden in KIJK 6/2015. Dit nummer ligt in de winkel van 21 mei tot en met 10 juni.

Meer informatie:

• Youtube: Penn & Teller’s Bullshit – Vaccinations
• Youtube: Bill Gates: Vaccines Save Lives | Bill & Melinda Gates Foundation
• Tijdschrift Skepter: Weerstand tegen vaccinatie

Tekst: Hidde Boersma

Beeld: Vijzelaar en Sixma