Ondanks alle ontwikkelingen in de wetenschap en techniek zijn er nog een flink aantal onopgeloste raadsels over. Zo zijn er verspreid over wereld hele steden, forten en landen nog altijd onvindbaar, terwijl we dankzij historische bronnen toch vrij zeker weten dat ze hebben bestaan.

Vikingverhuur

• Naam: Jomsborg
• Wat is het: thuishaven van de Jomsvikingen
• Periode: circa 950-1043 na Christus

Een fortstad vol streng gedrilde huursoldaten die tegen een forse beloning je vijanden een kopje kleiner maken. The stuff of legends – of misschien ook niet.

Rond 950 laat de Deense koning Harald Blauwtand het fort Jomsborg bouwen, melden de saga’s, de epische verhalen uit Noord-Europa. Het is de thuishaven van de Jomsvikingen, meedogenloze superhuurlingen die zelf nogal strikt de Noordse goden aanhangen, maar met iedereen mee vechten die hun niet geringe honorarium weet op te hoesten. Ook als dat een goddeloze christen is. Volgens de Heimskringla-saga’s wordt Jomsborg in 1043 door koning Magnus de Goede verwoest omdat de inwoners te veel macht krijgen.

Lees ook:

• Gingen katten mee op reis met Vikingen?
• Vikingen kwamen al in 1021 aan in Amerika
• Vijf pijlers van de godsdienst van de Vikingen

Daarmee zijn we ergens tussen legende en realiteit beland – en die zijn lastig van elkaar te scheiden. Maar omdat Jomsborg en zijn bewoners zo vaak worden genoemd en zelfs hun eigen saga hebben, gaan experts ervan uit dat de verhalen op zijn minst een kern van waarheid bevatten. Als voorlopige locatie houden ze het Oostzee-eilandje Wolin in het noordwesten van Polen aan. Dat is in de tiende eeuw al een handelscentrum van formaat en wordt zelfs door kooplui uit het Midden-Oosten bezocht.

Er zijn op Wolin de nodige Vikingsporen gevonden, zij het geen fort of versterkte plaats. Wel duikt in 2019 een modern-Poolse vertaling op van een verhandeling van de Duitse middeleeuwse historicus Adam van Bremen. Daarin wordt een locatie kilometers verder naar het noordoosten genoemd. En die komt volgens enkele archeologen van nu niet alleen overeen met de beschrijving in de saga’s, er zijn ook al voorwerpen uit de tijd van Jomsborg gevonden. Maar de theorie blijft omstreden.

Die vertaalde tekst heeft overigens een onverwachte link naar Hollywood. In 1840 vindt geestelijke Heinrich Boldt onder de kerk van het dorpje Wiejkowo op Wolin een Vikingschat: een verzameling munten, geschriften en ander ‘schroot’, zoals zijn tijdgenoten het aanduiden. En laat Boldt nu de over-overgrootvader van de acteurs Ben en Casey Affleck zijn. Wij kijken uit naar de verfilming.

Dit is één van de zes verdwenen steden waarover je leest in ons dubbeldikke zomernummer KIJK 6/7. Deze editie ligt vanaf 1 juni in de winkels. Zet het alvast in je agenda.

Meer informatie:

• The Viking Herald: Jomsborg: The mythical Viking stronghold
• SAPIENS.org: The Lost City That’s Not Lost, Not a City, and Doesn’t Need to Be Discovered
• Japan Daily: The Lost Kingdom of Yamatai
• YouTube: PBS America: Lost cities

Tekst: Margot Reesink

Beeld: Svolder, Otto Sinding

Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!