Bas Hensen speelde een cruciale rol in het Delftse experiment dat aantoonde dat deeltjes verstrengeld kunnen zijn. Hij blikt terug.
KIJK: Hoe raakte je in dit onderzoek verzeild?
Bas Hensen: “Voor mijn masterscriptie werkte ik al mee aan een verstrengelingsexperiment met twee elektronen op 3 meter afstand van elkaar binnen één laboratorium. Dat experiment slaagde. Iemand vroeg aan mijn promotor Ronald Hanson op een conferentie of je die afstand niet zou kunnen uitbreiden tot meer dan een kilometer, om een loophole-vrije Bell-test te doen. Dat heb ik gekozen als doel van mijn promotieonderzoek.”
Wat maakt dit experiment zo bijzonder?
“Het is eigenlijk een bizar experiment. Het is enerzijds fundamenteel: het test een basiseigenschap van de natuur. Anderzijds heeft het ook een duidelijke toepassing in de quantumcommunicatie. En ja, het is natuurlijk ook leuk dat het terugvoert op een discussie die Einstein is gestart.”
De slagingskans was onzeker en de concurrentie was groot. Ben je ooit bang geweest dat het niet zou lukken?
“De eerste stap in het experiment was om de verstrengeling tussen de twee elektronen over 1,3 kilometer tot stand te brengen. Toen dat eenmaal gelukt was, was ik wel blij: ik had in elk geval een resultaat om in mijn proefschrift te zetten. 
Maar we wilden natuurlijk vooral de eerste zijn. Groepen in Oostenrijk, Duitsland en de VS zaten ons op de hielen. We hadden geen idee hoe ver zij waren, omdat we relatieve nieuwkomers in het vakgebied zijn.”
Sommige media beweren dat jullie ‘Einsteins ongelijk hebben bewezen’. Ben je het daarmee eens?
“Het is een beetje flauw om dat te zeggen. Einstein was een van de meest productieve fysici van de afgelopen eeuw. Inderdaad, we hebben zijn ongelijk bewezen op dit kleine stukje onderzoek waar hij ooit een artikel over heeft geschreven. Maar zo gauw je die krantenkoppen krijgt, denken mensen dat we de relativiteitstheorie hebben weerlegd – en dat is natuurlijk niet zo.”
Dit is een kort interview uit het artikel ‘Ja, ze bestaan: quantumspoken’ te vinden in KIJK 2/2016. Dit nummer ligt in de winkel van 21 januari tot en met 16 februari.
Hieronder een animatiefilmpje dat quantumverstrengeling uitlegt:
Meer informatie:
Tekst: Lucas Ellerbroek
Beeld: Frank Auperle/TU Delft