Napoleon had het goed gezien: in elk mens zit het verlangen om te winnen. Dus wil je in de wetenschap of techniek een doorbraak forceren, maak er dan een wedstrijd van. Stimuleringsprijzen blijken na eeuwen nog altijd een trefzeker recept voor succes.
Een erkenningsprijs zoals de Nobelprijs krijg je wanneer je iets opmerkelijks hebt gepresteerd. Een eer die doorgaans alleen is weggelegd voor de groten der aarde. Maar sinds de millenniumwisseling is er een nieuwe categorie prijzen in opkomst: de stimuleringsprijs. Voor dit soort prijzen moet je een specifieke uitdaging vervullen, iets ‘bijna onmogelijks’.
Stimuleringsprijzen hebben door de eeuwen heen gezorgd voor allerlei doorbraken. Na enkele door navigatiefouten veroorzaakte scheepsrampen, organiseerde het Britse parlement in 1714 bijvoorbeeld een wedstrijd voor het verzinnen van een praktische techniek om de lengtegraad te bepalen. De oplossing kwam niet van experts zoals astronomen en cartografen, maar van ene John Harrison, een autodidact die gefascineerd was door klokken. Hij bouwde een zó nauwkeurig uurwerk, dat je er overal ter wereld de lengtegraad mee kon uitrekenen. Met deze chronometer werd Harrison de vader van de moderne navigatie. Hij won er 23.065 pond mee – een fortuin in de achttiende eeuw.
Zo zijn er meer voorbeelden. Napoleon schreef in 1800 bijvoorbeeld een prijsvraag uit voor het conserveren van soldatenvoedsel. Uit de winnende methode is later de inblikindustrie voortgekomen. En in 1919 loofde hoteleigenaar Raymond Orteig 25.000 dollar uit voor de volbrenger van de eerste non-stop vlucht van New York naar Parijs. Talloze strategieën en technologieën werden uitgeprobeerd, beroemde vliegeniers faalden en zes mensen verongelukten. Negen teams investeerden in totaal 400.000 dollar: roem motiveert deelnemers vaak om meer ontwikkelingsgeld uit te geven dan ze kunnen winnen. In 1927 won uiteindelijk de onbekende Charles Lindbergh. De trans-Atlantische luchtvaart was geboren en Lindbergh werd een nationale held.
Tegenwoordig zijn stimuleringsprijzen verdrongen door subsidies en giften. Domweg geld weggeven dus, of er nu iets wordt gepresteerd of niet. Bovendien krijgen vaak alleen experts subsidies. En dat terwijl de wetenschapsgeschiedenis bol staat van buitenstaanders als Harrison en Lindbergh. Een rapport van de Harvard Business School concludeert zelfs: “Hoe verder een probleem was verwijderd van de expertise van de oplossers, hoe waarschijnlijker het was dat ze het zouden oplossen.”
Dit is het eerste gedeelte van een artikel uit KIJK 7/2011, in de winkel van 3 juni tot en met 30 juni. De tekst werd geschreven door Django Mathijsen.
Beeld: Scaled Composites