Bodemdaling zorgt wereldwijd voor grote problemen in kustregio’s. Sommige steden dreigen zelfs helemaal kopje onder te gaan. Kunnen nieuwe technieken en goed waterbeheer voorkomen dat miljoenen mensen huis en haard moeten verlaten?
Ooit was Thonis een levendige havenstad in het oude Egypte – tot hij werd opgeslokt door de Middellandse Zee, ongeveer 12.000 jaar geleden. Op ongeveer 30 kilometer afstand van de ruïnes ligt tegenwoordig de miljoenenstad Alexandrië. Deze metropool ligt op dezelfde, met klei en Nijlslib bedekte kalkstenen kustruggen als Thonis. Daardoor kampt hij met hetzelfde probleem als die oude havenstad: ook Alexandrië is zinkende. De kans dat de miljoenen inwoners te maken krijgen met overstromingen, wordt elk jaar groter.
En deze Egyptische plaats staat niet alleen. Een aantal jaar geleden bestempelde Deltares – kennisinstituut voor water en ondergrond – onder andere deltasteden als Jakarta en Bangkok als sinking cities. Deze Aziatische steden verzakken tientallen centimeters per jaar. Het Vietnamese Ho Chi Minhstad (voorheen Saigon) kan in 2050 zelfs helemaal verdwenen zijn. Dat concludeerde de Amerikaanse organisatie Climate Central, op basis van data van de klimaatwerkgroep van de Verenigde Naties.
Zakkende bodems zorgen wereldwijd voor grote problemen. Maar er is hoop voor al die mensen die in kwetsbare kustregio’s wonen. Mogelijk voorkomen grondverbeteringstechnieken en fatsoenlijk waterbeheer dat ze binnenkort tussen de vissen wonen.
Lees ook:
Terugverende aardkorst
Bodemdaling – of bodemverzakking – kan geleidelijk optreden, maar ook plotseling. In dat laatste geval spreek je van instantane verzakking. Zinkgaten zijn een goed voorbeeld: daarbij wordt ondergronds gesteente uitgehold, vaak door regen water, waarna bovenliggende bodemlagen erdoorheen zakken. Een zinkgat kan wel honderden hectares beslaan en meer dan honderd meter diep zijn.
Een slachtoffer van geleidelijke verzakking is de Toren van Pisa, die steeds verder in de zachte bodem verdween en daardoor steeds schever ging staan. De ingenieurs die de toren rond de vorige eeuwwisseling stabiliseerden door de overhellende zijde met loden tegengewichten terug te ‘trekken’, concludeerden op basis van computermodellen dat hij het tien jaar eerder al had moeten begeven. In plaats daarvan brachten ze de kanteling terug naar het niveau van 1838.
UNESCO-onderzoekers becijferden in 2021 dat maar liefst 19 procent van de wereldbevolking in 2040 te maken kan hebben met geleidelijke bodemdaling. Dergelijke verzakking tast gebouwen aan zoals in Pisa, maar verhoogt óók het risico op overstromingen, zoals in Alexandrië. Een dalende bodem betekent namelijk een relatieve stijging van de zeespiegel. Medio 2050 wonen minimaal 50.000 Amerikaanse kustbewoners hierdoor in de gevarenzone, becijferden geoloog Leonard Ohenhen en andere wetenschappers eerder dit jaar in een artikel in Nature.
Dit is het begin van het artikel over zinkende steden in de wintereditie van KIJK. Bestel dit dubbeldikke nummer in onze webshop, of eenvoudig via de knop hieronder.
Tekst: Niels Olfert