Science koos de belangrijkste wetenschappelijke onderzoeken van 2014. KIJK heeft ze voor je op een rijtje gezet.

Het gerenommeerde tijdschrift Science heeft een top 10 gepubliceerd met de belangrijkste wetenschappelijke doorbraken van het afgelopen jaar. In de top 10 staan onder andere ontdekkingen over vogels en robots. Maar de winnaar is volgens Science het ruimtevaartuig Rosetta.

Rosetta bereikte dit jaar de komeet 67P/Churyumov-Gerasimenko. Het ruimtevaartuig draait rondjes om de komeet en de lander Philae landde in november op het oppervlak. De landing verliep niet vlekkeloos en Philae stuiterde twee keer op en neer voordat de lander het oppervlak van de komeet haalde. Toch wist Philae behoorlijk wat data te verzamelen. Philae en het ruimtevoertuig Rosetta wierpen nieuw licht op de vorming en evolutie van dergelijke kometen. Er werd bijvoorbeeld water gevonden.

Wetenschappers dachten dat water van onze aarde afkomstig was van kometen, maar het onderzoek van Rosetta gooide roet in het eten. Het water op de komeet 67P blijkt namelijk een hoog gehalte deuterium (waterstof met een extra neutron in de kern, waardoor het zwaarder is dan ‘gewoon’ waterstof) te bevatten. De verhouding tussen deuterium en gewoon waterstof bleek maar liefst zeven keer zo hoog als op aarde.

Rosetta zou hopelijk ook kunnen helpen om te begrijpen hoe kometen zich ontwikkelen als ze de zon naderen. De grootste activiteit van Rosetta moet nog komen en wordt verwacht in augustus 2015. Het ruimtevaartuig is dan het dichtst bij de zon.

De negen andere belangrijke wetenschappelijke prestaties uit 2014 (in willekeurige volgorde) zijn:

• Dit jaar vergeleken verschillende onderzoekers de fossielen van vroege vogels en dinosaurussen met die van moderne vogels. De onderzoekers lieten zien hoe bepaalde dinosaurussen kleine, lichte lichamen ontwikkelden waardoor ze zich ontwikkelden tot moderne vogels.
• Wetenschappers lieten zien dat bloed van een jonge muis de spieren en hersenen van oude muizen kan verjongen. Dat werkt ook als alleen het stofje GDF11 uit het bloed wordt getransplanteerd. De bevindingen hebben geleid tot klinisch onderzoek, waarin Alzheimerpatiënten bloedplasma van jonge donoren krijgen.
• Nieuwe software en interactieve robots kunnen wel duizenden kleinere robotjes aansturen. Ze bewijzen hiermee dat robots kunnen samenwerken zonder supervisie van mensen.
• Onderzoekers van twee verschillende groepen maakten dit jaar chips die zijn ontworpen om informatie te verwerken op een manier vergelijkbaar met het brein van mensen.
• Twee verschillende onderzoeksteams maakten cellen die lijken op bètacellen; de cellen die insuline maken in de alvleesklier. Wetenschappers kunnen daarmee diabetes bestuderen.
• Dit jaar werd ontdekt dat handafdrukken en dierenschilderingen in een Indonesische grot 35.000-40.000 jaar oud zijn. Eerder werd gedacht dat de schilderingen slechts 10.000 jaar oud waren. De ontdekking suggereert dat Aziaten al symbolische kunst maakten toen de eerste Europese grotschilders net begonnen.
• Met behulp van optogenetica – een techniek die gebruik maakt van lichtstralen om activiteit van neuronen te beïnvloeden – manipuleerden wetenschappers de herinneringen van muizen. Ze verwijderden de bestaande (slechte) herinneringen en vervingen die door nieuwe (goede) herinneringen en andersom.
• CubeSats zijn kleine satellietjes van ongeveer 10 vierkante centimeter. De satellietjes bestonden al langer maar werden vooral gebruikt voor educatiedoeleinden. Sinds dit jaar worden ze volgens Science voor echte wetenschap gebruikt.
• Wetenschappers hebben E. Coli-bacterieën gemaakt die twee extra nucleotiden (X en Y) bevatten. Normaal hebben organismen alleen G, T, C en A-nucleotiden. De bacteriën kunnen zich buiten het lab niet voortplanten, maar kunnen mogelijk worden gebruikt om eiwitten met onnatuurlijke aminozuren te maken.

Bronnen: Science, American Association for the Advancement of Science via EurekAlert!