“Gisteravond”, mailt Laurens Boer, “zagen we een fel blauw licht en hoorden we een explosie waar een lawinepijl niks bij vergeleken is. Alle apparatuur in huis was uitgevallen. De buurman vertelde dat er een bolbliksem vanaf het weiland tussen de huizen door was gevlogen en voor ons huis was geëxplodeerd. De knal was in een omtrek van 6 kilometer te horen. Maar wat is dat nou precies, zo’n bolbliksem?”
De meeste mensen beschrijven een bolbliksem als een object ter grootte van een tennisbal en heel af en toe zo groot als een voetbal. De kleur die wordt waargenomen varieert (rood, oranje en geel lijken het vaakst voor te komen) en een bolbliksem ontstaat meestal na een blikseminslag. Soms dringt zo’n ding zelfs via een raam of een schoorsteen een huis binnen.
Er zijn verschillende pogingen gedaan om een bolbliksem in een lab na te bootsen en op die manier te achterhalen wat er nou eigenlijk gebeurt. “Je probeert dan zo dicht mogelijk in de buurt te komen van wat mensen hebben gezien”, zegt Lex van Deursen, voorheen universitair docent bij de Faculteit Electrical Engineering van de TU Eindhoven. “Dat is lastig, want de observaties verschillen nogal.”
Een experiment van de Nieuw-Zeelandse onderzoekers John Abrahamson en James Dinniss leidde in 2000 tot een theorie die hout lijkt te snijden. Volgens de onderzoekers is een bolbliksem zelf niet elektrisch geladen. Door de blikseminslag zou siliciumdioxide uit het zand worden omgezet in een wolk van pure siliciumdeeltjes. Die wolk licht vervolgens op als de deeltjes in aanraking komen met zuurstof uit de buitenlucht.
Alle ‘bolbliksems’ die in de verschillende labs worden geproduceerd, duren overigens maar heel kort; milliseconden tot hooguit een halve seconde. Ooggetuigen hebben het daarentegen vaak over een ‘optreden’ van enkele seconden. Dat zou volgens Van Deursen te maken kunnen hebben met het feit dat een echte blikseminslag veel meer vermogen heeft dan in een lab kan worden nagebootst.
Ook een vraag voor de rubriek ‘KIJK antwoordt’? Mail hem naar info@kijkmagazine.nl!