Vóór de opkomst van massamedia waren vooral individuen het slachtoffer van 1-aprilgrappen, maar in de twintigste eeuw werden ineens grote groepen in het ootje genomen via krant, radio en tv. Drie voorbeelden van geslaagde grollen.
Een Paaseiland-beeld bij Zandvoort? (1962)
Het strand van Zandvoort trok in 1962 zeker 10.000 bezoekers en een hoop media. Er was namelijk een beeld aangespoeld dat wel heel erg leek op de moais op Paaseiland. Het was ruim anderhalve meter lang en roodgekleurd. De Volkskrant schreef voorzichtig dat het nog niet duidelijk was of het voorwerp “oudheidkundige waarde” had of “rechtstreeks verband houdt met de datum van morgen”. Het laatste, zo bleek.
De grap was in elkaar gezet door beeldhouwer Edo van Tetterode, in samenwerking met de omroep NCRV. Van Tetterode hakte het beeld uit in natuursteen en liet het op 30 maart 1962 met een vrachtwagen naar het strand brengen. Daarna werd het gevonden door een ‘argeloze ondernemer’ uit Zandvoort. De burgemeester, politie en media sprongen erbovenop. Toen het beeld een paar dagen later op de rotonde stond met een krans eromheen waar ‘1 april’ op stond, was het duidelijk dat het echt om een grap ging.
Mysterieuze slaapziekte in Amsterdam (1914)
Mensen sloegen hun krant of tijdschrift steeds vaker argwanend open, meldde het Algemeen Handelsblad in 1914. “Het publiek loopt er niet meer zoo naïef in.” Toch was er een periodiek dat nog steeds mensen op het verkeerde been wist te zetten: Het Leven. Ieder jaar plaatste het grote reportages met nonsens, inclusief trucagefoto’s. In 1914 pakten ze uit met een zogenaamde slaapziekte-epidemie die door Amsterdam zou razen. 127 mensen zouden worden behandeld in het Tropisch Ziekenhuis, onder wie voetballer Marius Jan Göbel. Hij had de ziekte na een potje voetballen in Antwerpen naar Nederland gebracht.
Het verhaal ging gepaard met 38 bewerkte foto’s, waaronder van artsen die in luchtdichte kleding hun patiënten moesten verzorgen. Op 1 april zou een zogenaamde professor H. Treub een lezing houden. Het nieuws van den dag schreef erover: “Hoewel de 38 foto’s waarmede “Het Leven” zijn Aprilgrap verlichtte, in de hoogste mate fantastisch zijn, bleken er toch nog heel wat menschen ingeloopen, tegen 2 uur moest de pedel aan de Aula honderden belangstellenden de teleurstellende boodschap geven… zeker 1 april.”
Zwartkijkers in paniek (1971)
In de jaren zeventig moest er nog kijk- en luistergeld betaald worden, maar dat deed lang niet iedereen. In Nederland kregen deze ‘zwartkijkers’ in 1971 de schrik van hun leven tijdens een uitzending van het NOS Journaal. Iemand van de PTT demonstreerde zogenaamd een nieuw apparaatje dat kon zien of er wel omroepgeld betaald werd. De medewerker hoefde hem alleen maar op de tv te richten, zo door het raam heen. Op de vraag of mensen konden voorkomen dat ze betrapt werden, was het antwoord: “Als u de moeite neemt om uw toestel in aluminiumfolie te pakken, wellicht zullen wij dan het toestel niet kunnen vinden.”
Het resultaat van deze grap was ongekend. De nieuwe Limburger schreef bijvoorbeeld dat het stormliep bij de PTT-loketten, omdat mensen hun televisie kwamen registeren en achterstallig kijk- en luistergeld kwamen betalen. De PTT was boos dat de grap zonder haar medeweten was gelanceerd, noteerde De Telegraaf op 2 april. “Op vele kantoren is het gewone werk blijven liggen, waardoor een deel van het publiek gedupeerd wordt.” Ook zaten sommige winkels al snel zonder aluminiumfolie.
Meer voorbeelden van historische grappen, maar ook over de herkomst van de 1-aprilgrap lees je in KIJK Geschiedenis 3 van 2025. Bestel deze editie in onze webshop, of eenvoudig via de knop hieronder.