Het klinkt ongeloofwaardig, maar het is waar. Adolf Hitler was echt ooit voorgedragen voor de Nobelprijs voor de Vrede.
Het bizarre verhaal begon in januari 1939 met de nominatie van de Britse premier Neville Chamberlain voor de prestigieuze vredesprijs. Hij zette zich in voor de totstandkoming van het Verdrag van München tussen Frankrijk, Groot-Brittannië, Italië en nazi-Duitsland in 1938. Daarmee ging Sudetenland (in het huidige Tsjechië) definitief naar Duitsland; in ruil daarvoor garandeerden de nazi’s dat ze geen nieuwe gebieden zouden annexeren. “Peace for our time”, zei Chamberlain na de ondertekening.
Lees ook:
‘Zijn enorme vredelievendheid’
Vervolgens stuurde het Zweedse sociaaldemocratische parlementslid Erik Brandt een brief naar het Noorse Nobelcomité, dat de prijs altijd uitreikt. “Dankzij zijn enorme vredelievendheid, die hij al heeft beschreven in zijn beroemde boek Mein Kampf, dat naast de Bijbel misschien wel het beste en populairste literaire werk ter wereld is, en dankzij zijn vreedzame annexatie van Oostenrijk heeft Adolf Hitler verder geweld voorkomen door zijn landgenoten in Sudetenland te bevrijden en zijn vaderland groot en machtig te maken”, schreef Brandt onder andere.
Uit de mond van een sociaaldemocraat was dat wel heel veel lof. Heel links-liberaal Zweden was dan ook woedend. Brandt werd lastiggevallen en bedreigd, de lezingen die hij gaf werden afgezegd. Een paar dagen later legde Brandt in een interview uit dat zijn brief bedoeld was als provocatie. Met zijn ironische actie wilde hij Hitler als “vredesvijand nummer 1” aan de schandpaal nagelen. Op 1 februari 1939 trok hij zijn nominatie in. De Nobelprijs voor de Vrede werd dat jaar niet uitgereikt.
Hitler had de Nobelprijs moeten weigeren
Nu had de Führer de prijs sowieso moeten weigeren. Hij had Duitsers in 1937 namelijk verboden om Nobelprijzen aan te nemen nadat journalist Carl von Ossietzky, die zich openlijk tegen het fascisme verzette, in 1935 de Nobelprijs voor de Vrede had gekregen.
Deze vraag kon je vinden in KIJK 4/2024.
Ook een vraag voor de rubriek ‘KIJK Antwoordt’? Mail hem naar info@kijkmagazine.nl. En in onze nieuwe special geven we antwoord op 172 bijzondere, verrassende en boeiende vragen! Bestel hem hier! Of eenvoudig via de knop hieronder.
Tekst: Margot Reesink
Beeld: Keystone-France/Gamma-Keystone/Getty Images