Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!
Onze voorouders maakten 1,5 miljoen jaar geleden al gereedschappen van botten, blijkt uit nieuw onderzoek. Dat is ruim een miljoen jaar eerder dan gedacht.
Mensachtigen gebruiken al minstens 3,3 miljoen jaar gereedschap. De oudste exemplaren die we hebben gevonden zijn allemaal van steen. Pas vanaf 400.000 jaar geleden werden ze ook van bot gemaakt. Tenminste, daar gingen wetenschappers van uit. Archeologen hebben in Tanzania nu 1,5 miljoen jaar oude stukken gereedschap opgegraven die zijn gemaakt van dierenbotten. Dat melden ze in het tijdschrift Nature.
Lees ook:
- Oudste stenen gereedschap ontdekt – maar wie gebruikte het?
- Oudste menselijke gezichtsbotten van West-Europa gevonden in Spaanse grot
Zwaar gereedschap
De onderzoekers deden hun vondst in de Olduvaikloof, een 50 kilometer lang ravijn in het noorden van Tanzania en een van de belangrijkste archeologische vindplaatsen ter wereld. In totaal groeven ze er 27 stukken gereedschap op. Die waren gemaakt van de pootbotten van meerdere grote zoogdieren, maar vooral nijlpaarden en olifanten waren populair.
De archeologen beschrijven de tools als ‘zwaar gereedschap’. Een deel van de collectie was namelijk opmerkelijk groot, de gereedschappen van olifantenbotten waren bijvoorbeeld tussen de 22 en 38 centimeter lang. Daardoor kon er waarschijnlijk meer kracht mee gezet worden dan met kleinere stenen gereedschappen.
Wie en waarom?
Ze zijn wel op dezelfde manier bewerkt als de stenen varianten; oermensen hakten kleine schilfers weg om scherpe randen te creëren. Maar wie zij precies waren, is niet bekend; er zijn geen menselijke resten bij gevonden. Wetenschappers weten wel dat zowel Homo erectus als Paranthropus boisei in die tijd in de regio leefden.
Waarvoor de botwerktuigen werden gebruikt, is ook al niet helemaal duidelijk. Maar door de vorm, grootte en scherpe randen vermoeden de onderzoekers dat ze werden gebruikt om vlees van karkassen af te hakken en snijden. Bovendien zijn ze gevonden naast resten van dieren die op het menu stonden van de vroege mens.
Slimmer dan gedacht?
Wil Roebroeks, archeoloog bij de Universiteit Leiden en niet betrokken bij deze studie, vindt de vondst niet erg verrassend. “Iedereen had dit wel verwacht.” Zo zijn er vaker botten gevonden die flink ouder zijn dan 400.000 jaar en verdacht veel op gereedschap leken. Maar het was altijd ingewikkeld om met zekerheid vast te stellen of ze door mensachtigen waren bewerkt. “Het is bijvoorbeeld moeilijk om het verschil te zien met een bot dat is uitgespuugd door een krokodil”, zegt Roebroeks. Bovendien ging het steeds om slechts een of twee exemplaren.
“Nu zijn er tientallen botten gevonden die ook nog eens erg goed bewaard zijn gebleven. Daardoor is het makkelijker om te zeggen dat de vormen van de stukken tot stand zijn gekomen door menselijke activiteiten.” Maar volgens Roebroeks werden dit soort gereedschappen in de prehistorie regelmatig gemaakt; ze zijn alleen zelden bewaard gebleven. Toch weten archeologen steeds beter waar ze moeten zoeken. Hij verwacht daarom dat er de komende jaren meer gevonden zullen worden. “Dit is slechts het topje van de ijsberg.”
Dat deze vroege gereedschapmakers hun technieken voor het bewerken van stenen ook wisten toe te passen op botten, bewijst volgens de auteurs van de studie dat ze diepgaande kennis hadden over het maken van werktuigen. Ze suggereren in een persbericht daarom dat deze mensachtigen betere cognitieve vaardigheden hadden dan gedacht. Maar daar is de Leidse archeoloog het absoluut niet mee eens. “Daar is geen enkele aanwijzing voor. Bovendien is het bewerken van een stuk bot heus niet ingewikkelder dan een harde steen.”
Bronnen: Nature, UCL via EurekAlert!