Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!
In het Romeinse Rijk zorgden zilvermijnen voor veel lood in de lucht. Romeinen hadden hierdoor waarschijnlijk een lager IQ, zo blijkt uit een nieuwe studie.
Lood kan talloze gezondheidsproblemen veroorzaken. Beethovens darmklachten en doofheid waren bijvoorbeeld te wijten aan loodvergiftiging. En bij kinderen kan zelfs een lage blootstelling al problemen veroorzaken, waaronder een verminderde cognitieve ontwikkeling. Een nieuwe studie in vakblad PNAS claimt nu dat het gemiddelde IQ-niveau in het Romeinse Rijk 2 tot 3 punten lager was door loodvervuiling in de lucht.
Lees ook:
- Oudste wijn ooit gevonden in 2000 jaar oude Romeinse tombe
- Drie Romeinse militaire kampen ontdekt via Google Earth
Lood in ijs
Het Ice Core Laboratory, een non-profit onderzoeksinstelling uit de Verenigde Staten, onderzoekt al tientallen jaren ijs uit Groenland en Antarctica. Met enorme boren haalt het ijskolommen van soms wel 3400 meter lang naar boven. De onderste delen van die kolommen bevatten informatie over het verleden. Gasbellen in het ijs zeggen bijvoorbeeld veel over de atmosfeer van duizenden jaren geleden.
Joe McConnell, onderzoeksleider van het lab, documenteert zo al twintig jaar onder meer de loodgehaltes in de ijskolommen. Toen archeologen en historici daar lucht van kregen, vroegen ze hem of hij ook kon kijken naar de loodvervuiling in de tijd van de Romeinen.
Zilver was de boosdoener
In het Romeinse Rijk kwamen mensen veelvuldig in contact met lood, bijvoorbeeld via geglazuurd serviesgoed, verf, cosmetica en zelfs hun eten. Maar voor de meesten – de niet-elite – was de vervuilde lucht de grootste boosdoener. Bij het mijnen en smelten van zilver kwam toen veel lood vrij, waarvan het meeste in de lucht belandde. Ook bij het opgraven en smelten van lood raakte de lucht vervuild met het giftige metaal.
Uit het onderzoek van McConnell blijkt dat de atmosferische loodvervuiling begon tijdens de ijzertijd en een piek bereikte in de tweede eeuw voor Christus, het hoogtepunt van de Romeinse Republiek. Tijdens de crisis (politieke instabiliteit en oorlog) van de republiek daalde de vervuiling snel, totdat het rond 15 voor Christus weer drastisch begon te stijgen met de opkomst van het Romeinse Rijk.
IQ-punten inleveren
Eerdere onderzoeken hebben de relatie tussen loodblootstelling en een beperkte cognitieve ontwikkeling al in kaart gebracht. De wetenschappers van de huidige studie gebruikten dat om te berekenen hoe de loodvervuiling in het Romeinse Rijk het IQ van de bevolking beïnvloed moet hebben. Hun schatting: waarschijnlijk leverde de gemiddelde Romein 2 tot 3 IQ-punten in door de vervuiling. “Een vermindering van 2 tot 3 IQ-punten klinkt niet als veel, maar als dat geldt voor in wezen de gehele Europese bevolking, is het nogal wat”, zegt Nathan Chellman, een van de onderzoekers.
Hoewel de ijskolommen ook laten zien dat loodvervuiling in 1970 veertig keer hoger was dan in de tijd van het Romeinse Rijk (vooral door het gebruik van gelode benzine), toont deze studie volgens de auteurs aan dat “mensen al duizenden jaren hun gezondheid negatief beïnvloeden via industriële activiteiten”.
Bronnen: PNAS, DRI via EurekAlert!