Kunnen de huizenprijzen alsmaar blijven stijgen, of knapt de markt op een gegeven moment als een zeepbel uiteen? En hoe zit het met cryptovaluta, of de good old aandelenbeurs? Een ding is zeker: economische zeepbellen zijn niets nieuws. Van de Hollandse tulpengekte in de zeventiende eeuw tot de Britse Canal Mania: vier historische bubbels.
De Hollandse tulpenmanie
Op het toppunt van de tulpenmanie, in 1637, moest je maar liefst 10.000 gulden betalen voor een enkele Semper augustus-bol, de heilige graal onder de tulpen. Voor hetzelfde bedrag kon je in die tijd een Amsterdams grachtenpand kopen, compleet met tuin en koetshuis. Nog datzelfde jaar stortte de markt voor tulpenbollen vollédig in. De tulpenmanie wordt gezien als de eerste uitgebreid gedocumenteerde economische bubbel uit de geschiedenis.
De Mississippi-bubbel in Frankrijk
Aan het begin van de achttiende eeuw ontstond in Frankrijk een gekte rond investeringen in Noord-Amerika. De vraag naar aandelen in Amerikaanse bezittingen nam ongekende proporties aan, op een gegeven moment stonden de te verwachten opbrengsten totaal niet meer in verhouding tot de investeringen. In 1720 klapte de bubbel. Omdat de Mississippi-compagnie, verantwoordelijk voor de Frans-Amerikaanse bezittingen, sterk verweven was met de overheid, nam de crash de Franse economie mee in zijn val.
Lees ook:
- Noorwegen heeft te veel geld en dat is een probleem
- ‘Nobelprijs’ Economie voor onderzoek naar verschillen in welvaart tussen landen
De Britse Canal Mania
Tussen ongeveer 1790 en 1810 werden in Engeland en Wales talloze kanalen aangelegd, op kosten van private investeerders. In 1790 keurde het Britse parlement welgeteld één vergunningsaanvraag voor het aanleggen van een kanaal goed; enkele jaren later waren het er tientallen. Maar al snel bleken kanalen niet per se goudmijnen te zijn. Sommige vaarwegen werden met succes geëxploiteerd, veel andere maakten al vanaf het begin verlies – of werden niet eens afgemaakt. Enkele decennia later werden de meeste kanalen goeddeels overbodig door de komst van de trein.
De Poseidon-bubbel in Australië
Nadat in de Australische bodem in 1969 een veelbelovende voorraad nikkel werd gevonden door Poseidon Nickel, stegen de aandelenkoersen van deze onderneming én andere mijnbouwbedrijven tot ongekende hoogten. Maar tegen de tijd dat het eerste nikkel daadwerkelijk werd gewonnen, was de prijs van dit metaal alweer gedaald. Bovendien bleek het opgegraven spul van matige kwaliteit en lagen de delfkosten hoger dan aangenomen. Gevolg: de mijnbouwzeepbel barstte.
In KIJK Geschiedenis 6/7 vind je een uitgebreid coverartikel over de tulpenmanie van 1637. Hoe kon de handel in bloembollen zo uit de hand lopen? Bestel deze editie in onze webshop, of eenvoudig via de knop hieronder.
Tekst: Berry Overvelde