“Ik wil graag weten hoe onze jaartelling is ontstaan”, schrijft Michiel Scholtens. “En is er ooit een ‘jaar 1’ geweest?”
Het antwoord op het laatste deel van deze vraag luidt: ja, er is (met terugwerkende kracht) een jaar 1 geweest. Maar geen jaar 0. Althans niet in onze jaartelling.
Meer van KIJK Antwoordt:
Schone lei
Die jaartelling werd ‘uitgevonden’ door Dionysius Exiguus (zie de afbeelding hierboven), een monnik die in het jaar 525 (dat toen natuurlijk nog niet zo heette) van paus Johannes I de opdracht kreeg een nieuwe paastabel te maken. Zo’n tabel diende om te bepalen op welke datum in de eerstvolgende eeuwen de belangrijkste christelijke feestdag viel: paaszondag.
Destijds gebruikte men een bijna verlopen tabel op basis van de diocletiaanse jaartelling, genoemd naar keizer Diocletianus (244-311). Maar aangezien die Romeinse heerser grootscheepse christenvervolgingen had laten uitvoeren, wilde Dionysius met een schone lei beginnen.
Al rekenend trok hij op een gegeven moment de conclusie dat de grondlegger van het christendom, Jezus van Nazareth, 525 jaar eerder geboren was. Dat leek hem een mooi uitgangspunt voor een geheel nieuwe jaartelling.
Gemeengoed
Niet iedereen was het meteen met Dionysius eens. Pas tussen de elfde en de veertiende eeuw werd deze AD-jaartelling (anno Domini, oftewel ‘in het jaar onzes Heren’) gemeengoed in Europa. In het oosters-orthodoxe Rusland duurde dat zelfs nog langer; tot 1700, om precies te zijn.
Ook een vraag voor de rubriek ‘KIJK Antwoordt’? Mail hem naar info@kijkmagazine.nl. En in onze gloednieuwe special geven we antwoord op 178 bijzondere, verrassende en boeiende vragen! Bestel hem hier! Of eenvoudig via de knop hieronder.
Tekst: Leo Polak