Een gigantische brand legde een groot deel van Rome in as, in het jaar 64 na Christus. En keizer Nero? Die zat intussen vrolijk viool te spelen op zijn buitenverblijf, tenminste, dat verhaal gaat. Wat klopt daarvan?

Tijdens de Grote brand van Rome, zoals de ramp bekend kwam te staan, ging een groot deel van de ‘eeuwige stad’ in vlammen op. De brand ontstond onder de houten tribunes van het Circus Maximus, het stadion waar onder meer wagenrenwedstrijden en gladiatorengevechten plaatsvonden. Vanaf Circus Maximus verspreidden de vlammen zich razendsnel over grote delen van de stad.

Pas dagen later was het vuur gedoofd; volgens sommige bronnen was meer dan twee derde van de stad in as gelegd. En keizer Nero? Die zou doodleuk in zijn buitenverblijf Antium zijn gebleven, drukker met het bespelen van zijn viool dan met zijn arme onderdanen.

Lees ook:

• Wat gebruikten de eerste brandweerlieden om branden te blussen?
• Waterspuwende draak blust gevaarlijke branden

De viool bestond nog niet

Het is een ijzersterk beeld, de ijdele keizer die ver van zijn volk druk was met andere zaken. Volgens onder meer de Romeinse geschiedschrijver Tacitus was Nero toen de brand uitbrak inderdaad in Antium, enkele tientallen kilometers ten zuiden van Rome. Maar de keizer kan onmogelijk viool hebben gespeeld. Dat instrument bestond nog niet in zijn tijd; de eerste viool werd pas gebouwd in de zestiende eeuw.

Wellicht moet de claim wat minder letterlijk worden gezien, en wordt ermee bedoeld dat Nero maar wat lummelde toen Rome in vlammen opging. Wat er waar is van deze onderliggende boodschap, dat Nero zich tijdens en na de brand nauwelijks bekommerde over de stad, daarover vallen echter moeilijk harde uitspraken te doen. Feit is dat de keizer vele vijanden had, en die hebben de geschiedschrijving over hem en de brand behoorlijk gekleurd.

Nero gaf christenen de schuld

Volgens sommige bronnen kwam hij pas lang na de brand terug naar Rome, volgens andere keerde hij zo snel mogelijk terug. Maar dat hij op de smeulende resten van de stad allereerst een prachtig paleis voor zichzelf liet optrekken, het Domus Aurea (‘Gouden Huis’), deed zijn naam geen goed. Het voedde geruchten dat hij de brand zelf had laten aansteken. Ten einde raad gaf hij de christenen, destijds nog minder populair dan hij, de schuld van de brand.

Meer antwoorden op historische vragen als deze vind je in KIJK Geschiedenis 3 van 2025. Bestel deze editie in onze webshop, of eenvoudig via de knop hieronder.

Tekst: Berry Overvelde