Nederlandse onderzoekers ontwikkelden een algoritme dat succesvol een vroeg stadium van slokdarmkanker detecteert bij patiënten.

Kunstmatige intelligentie (A.I.) is booming. Op dit moment verkennen wetenschappers op allerlei specialistische gebieden de toepassingen van slimme leersystemen. In de medische hoek zou A.I. bijvoorbeeld ingezet kunnen worden bij het ontwikkelen van medicatie of als assistent bij het stellen van diagnoses. Zo ontwikkelden wetenschappers van het Amsterdam UMC, het Catharina ziekenhuis in Eindhoven en de Technische Universiteit Eindhoven een systeem dat helpt bij het opsporen van een vroeg stadium van slokdarmkanker bij risicopatiënten.

Lees ook:

• Kan A.I. bepalen welke behandeling voor depressie de beste is?
• Stap dichterbij gepersonaliseerde kankermedicijnen?

Barrett-slokdarm

Slokdarmkanker wordt vaak pas in een laat stadium ontdekt, met ingrijpende gevolgen van dien. Patiënten ondergaan dan vaak een zware operatie waarbij een deel van de slokdarm wordt verwijderd of komen zelfs alleen in aanmerking voor palliatieve zorg die is gericht op het behoud of verbeteren van de kwaliteit van leven. De prognose is dan ook niet best, vijf jaar na de diagnose is slechts 24 procent van de patiënten nog in leven.

Voor een betere behandeling is het van groot belang om de kanker juist in een vroeg stadium op te sporen. Om deze reden ondergaan risicopatiënten regelmatig een endoscopisch onderzoek, waarbij de binnenkant van de slokdarm wordt bekeken met een kleine camera. Ondanks deze voorzorg zien artsen beginnende kanker vaak over het hoofd. Het opsporen is “een van de moeilijkste dingen in ons vak,” zegt maag-, darm- en leverarts Erik Schoon, betrokken bij het onderzoek, ‘’het herkennen vraagt om veel ervaring.”

Een van de belangrijkste risicofactoren voor slokdarmkanker in de Westerse wereld is een Barrett-slokdarm. Hierbij is in het onderste stuk van de slokdarm het slijmvlies onomkeerbaar veranderd door het constant vloeien van maagzuur terug de slokdarm in – een reflux. Het nieuwe A.I.-systeem kan juist bij deze patiëntengroep de arts ondersteunen om slokdarmkanker vroeg te herkennen.

Live meekijken

TU onderzoeker Fons van der Sommen ontwikkelde samen met promovendus Joost van der Putten het algoritme. Met behulp van bijna vijfhonderdduizend endoscopiebeelden, waaronder beelden van een Barrett-slokdarm, leerden ze het systeem wanneer het foute boel is. En dat werkte. Toen het algoritme tachtig foto’s beoordeelde, wist het in 88 procent van de gevallen de juiste diagnose te stellen. Dit terwijl een groep van 53 endoscopisten een gemiddelde score haalde van 73 procent, zo schrijven de onderzoekers in het vakblad Gastroenterology.

Vervolgens testte het team hun software in de praktijk in het Amsterdam UMC en Catharina-ziekenhuis in Eindhoven. Terwijl patiënten een endoscopie ondergaan ”kijkt het systeem live mee”. Wanneer het algoritme een afwijking in het weefsel herkent, markeert hij dit gebied rood. “De arts kan dan handelen door het verdachte gebied nader te inspecteren en bijvoorbeeld een biopt te nemen”, licht van der Sommen toe. Ook in de praktijk bleek de computer succesvol: in negen van de tien gevallen trok het de juiste conclusie.

Op dit moment sleutelen de onderzoekers nog even verder aan hun systeem, maar de verwachting is dat het hulpje over twee jaar beschikbaar wordt voor alle artsen in Nederland. Zo lang duurt het dus niet meer voordat de A.I.-assistent aan de slag mag.

Bronnen: Gastroentology, Technische Universiteit Eindhoven, Maag Lever Darm Stichting

Beeld: Catharina Ziekenhuis

Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!