Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!
In een grot in de Indonesische provincie Oost-Kalimantan is het skelet van een mens opgegraven die een gedeeltelijke amputatie van het linkerbeen heeft overleefd.
Zo’n vijftien jaar geleden groeven archeologen in de buurt van Parijs de goed bewaarde resten op van een man. Het zou gaan om een boer uit het neolithische tijdperk (4900-4700 voor Christus). Bijzonder aan de vondst was dat het linker bovenarmbot ontbrak én dat dat leek te zijn geamputeerd. Wetenschappers konden eveneens achterhalen dat de boer deze chirurgische ingreep had overleefd. Het zou gaan om de oudst bekende amputatie ooit.
Dat record zou nu zijn gebroken met een nieuwe vondst. In een kalksteengrot op Borneo troffen Australische wetenschappers, onder leiding van Tim Maloney, een skelet aan met een chirurgisch geamputeerde linkervoet. De menselijke resten zijn gedateerd op 31.000 jaar, zo is te lezen in het wetenschappelijke blad Nature.
Lees ook:
Oudste amputatie tot nu toe
Het team van Maloney vond het skelet in de Liang Tebo-kalksteengrot in Oost-Kalimantan op het Indonesische eiland Borneo die enkele van ’s werelds oudste rotstekeningen herbergt. Met koolstofdatering wisten de onderzoekers de leeftijd van de resten te schatten op 31.000 jaar. Ze denken dat het skelet van een jong persoon was, waarvan het linker onderbeen als kind is geamputeerd.
De telg (het geslacht kon niet meer worden achterhaald) overleefde de heftige ingreep en leefde vervolgens nog zes tot negen jaar. Dat kon het team afleiden uit de gelaagde afzetting van nieuw botweefsel. “Bovendien duidt het snijvlak niet op een breuk veroorzaakt door een ongeluk of een wild dier”, zegt evolutiebioloog Nico van Straalen, niet betrokken bij het onderzoek.
Technische of cognitieve prestatie
De Australische onderzoekers denken dan ook dat de amputatie is uitgevoerd met een scherp voorwerp. Degene die de ingreep deed, beschikte dus over technisch inzicht, is hun conclusie. Daarnaast moet de ‘chirurg’ gedetailleerde kennis hebben gehad van de anatomie van het been om fataal bloedverlies en infectie te voorkomen.
“Dat Homo sapiens-volkeren dit konden, is op zich niet zo verwonderlijk”, zegt Van Straalen erover. “Per slot van rekening is het hanteren van stenen werktuigen om bijvoorbeeld vlees af te snijden van botten al eerder bekend uit Afrika van Homo habilis 3,3 miljoen jaar geleden, en in de Fillipijnen van Homo luzonensis 700.000 jaar geleden. Je hoeft geen cursus humane anatomie gedaan te hebben om het te laten lukken. Het vermijden van een slagaderlijke bloeding waardoor de patiënt overleefde zou ook min of meer geluk kunnen zijn geweest.”
Wat de evolutiebioloog belangrijker vindt om te benadrukken, is dat de persoon die het onderbeen afzette in staat was om niet alleen scherpe werktuigen te hanteren, maar ook te bedenken dat een stamgenoot een gewonde voet had en dat herstel niet mogelijk was. “Dat vereist cognitieve capaciteiten als zelfbewustzijn en empathie. De amputatie lijkt me daarom eerder een cognitieve prestatie dan een technische.”
Bronnen: Nature, Nature persbericht
Beeld: Jose Garcia (Garciartist) and Griffith University