Zijn antioxidanten in voeding gezond voor ons? Bioloog en KIJK-columnist Ronald Veldhuizen neemt het onder de loep. 

Geldverspilling. Dat is de reactie die ik vaak hoor wanneer ik mensen iets vertel over megaprojecten als de zoektocht naar het higgsboson of het Human Brain Project. Ik snap dat ergens wel: tijdens de eurocrisis wordt al genoeg geld over de balk gesmeten en dan krijgen die krankzinnige laboratoriumfröbelaars óók nog wat miljarden toegeschoven.

Antioxidanten

Maar deze projecten, hoe megalomaan ze ook zijn, leveren tenminste nog nieuwe inzichten op. Veel erger vind ik steunfondsen aan aantoonbare onzin. Een van de meest geldverspillende wetenschapsmythes, zo stelde het blad Nature afgelopen jaar, slurpt al sinds de jaren vijftig onze portemonnee leeg en wil maar niet verdwijnen: het idee dat antioxidanten uit superfoods, groente, fruit en vitaminepillen ons lijf gezond houden.

De hype begon met een oprecht interessante theorie van de gerespecteerde onderzoeker Denham Harman. Hij dacht dat ons lichaam sneller veroudert door vrije radicalen: moleculen die in onze cellen ontstaan als bijproduct van ingeademde zuurstof. Als chemicus wist hij dat antioxidanten de enige remedie waren: die vangen schadelijke vrije radicalen weg.

Sindsdien zijn antioxidanten hét belangrijkste ingrediënt waaraan vitaminen, supplementen en ook superfoods hun geneeskracht zouden ontlenen. Het gekke is echter: van die kracht is dus nooit iets bewezen. Harman verlengde weliswaar het leven van wormpjes met antioxidanten, maar zag bijvoorbeeld dat ratten er juist eerder kanker van kregen en er eerder van stierven.

Zonde

Het ligt dus wat ingewikkelder allemaal. Tegenwoordig denken biologen dat in lichaamscellen een soort gezonde balans tussen antioxidanten en vrije radicalen bestaat. Toch zijn er nog altijd onderzoekers die antioxidantencocktails blijven testen, in de hoop dat er levensverlengende wonderen plaatsvinden. Een praktijk die bergen belastingcenten kost; niemand houdt precies bij hoeveel.

Maar dat is niet eens het ergste. Zulk onderzoek geeft geloofwaardigheid aan de rinkelende kassa van de natuurvoedingsindustrie (die de experimenten soms ook financiert). En met de verkoop van antioxidantenrijke superfoods en supplementen draait die kassa, elk jaar weer, miljarden euro’s aan omzet. Dát is pas zonde.