In China, een gids voor de 21e eeuw legt Frank Pieke haarfijn uit hoe de unieke Chinese samenleving in elkaar zit en wat we ervan kunnen verwachten.

De argeloze toerist die voor het eerst Shanghai, Beijing, Shenzhen of Hangzhou bezoekt, zal niet direct denken dat hij in een dictatoriaal land verkeert. Noch aan de grens, noch in het land zelf. Natuurlijk worden grenzen en overheidsgebouwen goed bewaakt, maar waar niet?

Ook wie met de plaatselijke bevolking praat, hoort niet meteen dat ‘het volk onderdrukt wordt’. Net als in het Westen maken Chinezen hun eigen, individuele keuzes. Ze consumeren volop; in al deze miljoenen steden bruist het van ondernemerschap. McDonald’s, Apple en bijvoorbeeld Volkswagen sieren fabrieken, winkels en producten. Wat is er nog zo communistisch en dictatoriaal aan het China van nu?

Eigen weg

Het meest voor de hand liggende antwoord is natuurlijk: er is geen vrijheid van meningsuiting. Maar er zijn genoeg kranten en tijdschriften in China, er is een Chinese Google, er zijn westerse organisaties als Greenpeace en het WNF aanwezig. Er wordt op straat openlijk gedemonstreerd. Wat mag er dan niet?

Frank Pieke, hoogleraar Modern China, aan de universiteit van Leiden, legt in China, een gids voor de 21e eeuw helder uit hoe China na het dictatoriale bewind van Mao Zedong, die inmiddels ook al veertig jaar geleden is gestorven, met vallen en opstaan een eigen weg heeft gevonden.

De westerse verwachting dat met de introductie van marktwerking de kapitalistische, liberale heilstaat zou ontstaan, weerlegt Pieke op overtuigende wijze. “Burgers hebben heel wat rechten en vrijheden, maar het zijn geen onvervreemdbare en ook geen aangeboren rechten van het individu.” De neo-socialistische samenleving die is ontstaan, is uniek. “Na 35 jaar van hervormingen kan deze situatie (een half socialistische, half kapitalistische partijstaat – red.) niet meer worden uitgelegd als een overgangsfase naar een liberale democratie”, schrijft Pieke.

Aanrader

Waar gaat dat heen? Pieke legt het haarfijn uit. Hier en daar is het boek wat academisch, maar het blijft boeiend. Met grote kennis over de partijstaat, de Chinese economie en vooral de kijk van China naar het Westen en vice versa neemt hij de lezer mee naar het China van de 21ste eeuw. Een aanrader voor elke reiziger die het China van nu echt wil begrijpen.

**** | 308 pagina’s | € 24,95

Tekst: Tonie Broekhuijsen