“Nederlandse rechters zijn minkukels. Dat ze kappen met TBS en die flauwekul, maar gewoon échte straffen uitdelen. Liefst levenslang. Hoe kan de maatschappij anders wraak nemen?”
Zoiets hebben we allemaal wel eens gehoord. En misschien ook wel gezegd. Maar het slaat nergens op. In Integendeel neemt hoogleraar rechtspsychologie Hans Crombag alles wat je zeker denkt te weten over het recht, om vervolgens te verklaren waarom je ernaast zit.
Zwaardere straffen werken bijvoorbeeld averechts, doordat ze verzet oproepen. Doeltreffende straffen kunnen niet extreem zwaar zijn; recht is namelijk geen wraak of straf, maar een misdaadontmoedigingsmiddel. Strafzaken zijn bijzaken, om ongewenst gedrag alsnog af te leren. Daarom straffen we geestelijk gestoorden ook minder. Ze zijn niet minder schuldig, maar kunnen hun lesje niet leren. Zij krijgen TBS, misschien zelfs erger dan straf; evengoed vrijheidsberoving, maar dan zonder duidelijk einde.
Tot dergelijke conclusies komt Crombag door het combineren van recht en psychologie; vakgebieden die te weinig van elkaar weten. Psychologen hebben bijvoorbeeld geen bewijs voor ‘verdrongen herinneringen’, maar die worden wel meegenomen in vonnissen zolang rechters denken dat ze bestaan.
Het boek bevat een selectie van Crombags voordrachten en teksten uit de afgelopen dertig jaar, en is daardoor niet één mooi geheel. Uitdagend, omdat je zelf de verbanden tussen hoofdstukken moet leggen (jammer alleen dat veel zaken dubbel behandeld worden). Eveneens uitdagend is Crombags schrijfstijl; helder, maar soms een tikje academisch. Zo wordt pardoes het woord ‘cryptoconsequentionalistisch’ gebruikt, en de onvertaalde Franse citaten zijn ook een faux pas. Soms is echter de toon een satire op zichzelf: “Ik citeer een van zijn redeneringen, opdat de lezer er de kwaliteit van kan proeven”. (Academisch voor: ‘flauwekul!’)
Hoe dan ook, aangezien elke minkukel een mening heeft over rechtspraak, is het fijn weer eens van een ingewijde te horen. Prettig daarbij is Crombags overtuigende stelligheid. Zekerheid, invalshoek, opzet en taalgebruik zetten je aan het denken. En terecht. Want alles wat je dacht te weten, blijkt toch net ietsjes anders in elkaar te zitten. Of zelfs volstrekte flauwekul te zijn. -Rik Peters
paperback | 267 pagina’s | Contact | € 24,95 | ISBN 978 990 254 3448 9