Een ongekend fenomeen in het streng geregeerde China: massale protesten tegen het bewind. Dat eindigde met veel geweld, maar wat gebeurde er nou precies in die hete lente van 1989?
In China leiden alle wegen naar de hoofdstad Beijing. En in Beijing leiden alle wegen naar Tiananmen Guangchang: het Plein van de Hemelse Vrede (of eigenlijk: het Plein van de Poort van de Hemelse Vrede). In die grootste openbare ruimte ter wereld speelde zich in het voorjaar van 1989 iets unieks af.
Protesten
Uit heel China stroomden honderdduizenden mensen toe om hun ongenoegen over de toestand in het land te uiten. Halverwege april waren de protesten begonnen, toen studenten de zojuist overleden Hu Yaobang herdachten. Deze hervormingsgezinde secretaris-generaal van de Communistische Partij was in 1987 door aanhangers van de harde lijn afgezet.
De studenten, aanvankelijk vooral van de Universiteit van Beijing, grepen de gelegenheid aan om ook persvrijheid te eisen. Een week later kregen ze versterking van tienduizenden studenten van andere universiteiten en begonnen ze onafhankelijke studentenorganisaties op te zetten, wat illegaal was.
Good guys/bad guys
Ook in andere steden werd het onrustig. Gewone burgers haakten in en lieten luid en duidelijk merken dat ze genoeg hadden van de corruptie en de steeds breder wordende kloof tussen arm en rijk, die het gevolg was van de economische groei die het regime bepleitte. Partijleider Zhao Ziyang toonde sympathie voor de studenten. Maar toen hij op bezoek was in Noord-Korea, grepen conservatieve hardliners binnen de partij hun kans om de werkelijke leider van het land, de oude Deng Xiaoping, ervan te overtuigen dat de demonstranten een einde aan het communistische bewind wilden maken.
Op 19 mei kondigden ze de staat van beleg af en haalden ze troepen naar de stad, wat leidde tot wanhopige verbetenheid onder de demonstranten. In de nacht van 3 op 4 juni 1989 veegden militairen het Plein van de Hemelse Vrede schoon. Daarbij zouden duizenden slachtoffers zijn gevallen. Andere bronnen bestrijden dat. Hoeveel waren het er precies? Waardoor kon de situatie zo uit de hand lopen? En ging het wel om een glasheldere confrontatie tussen good guys en bad guys?
Dit is het begin van het artikel ‘Het Plein van de Helse Verwarring’ te vinden in de Complot-special van KIJK. Deze bijzondere uitgave ligt nu in de winkel, maar is ook hier te bestellen. Abonnees hebben een kortingscode ontvangen.
