Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!
In zijn nieuwe reeks columns schrijft Eric de Kruijk over alledaagse dingen die, als je er langer over nadenkt, helemaal niet zo alledaags zijn. Ditmaal: het ontwerp van het scheermesje.
Opeens stonden ze daar boven mijn lip; twee blondje haartjes. Ik moet een jaar of vijftien zijn geweest toen ik werd overvallen door gevoelens van trots en onzekerheid. Trots, want met haar op de lip was ik geen jochie meer, maar een man. Onzeker, omdat ik hiermee natuurlijk niet naar school kon gaan. Deze haren moesten daar nu weg. In de badkamer pakte ik voorzichtig mijn vaders scheermes en keek verwonderd naar het gevaarlijke, kleine werktuig. Gaan grote mensen zichzelf echt vrijwillig met vlijmscherpe messen te lijf? Trekken ze dit met gevaar voor eigen leven over hun gezicht?
Lees ook:
Gillette
Hoewel er al scheermessen in de bronstijd (20.000 jaar geleden) werden gebruikt, kwam de echte scheermesrevolutie in 1901. De Amerikaanse uitvinder King Camp Gillette vond toen het ‘veiligheidsscheermes’ uit. De speciale mesjes hiervan konden worden verwisseld en het scherpe scheerblad werd beschermd door een behuizing die diepe snijwonden zou voorkomen. De uitvinder staat ondertussen bekend als grootste scheermerk ter wereld en zijn uitvinding is nog steeds de basis voor hoe het gros van de mensen zich vandaag de dag scheert.
Over alles nagedacht
In de sleur van het dagelijkse gebruik sta ik hier graag even stil bij hoe bijzonder sommige ogenschijnlijk simpele uitvindingen als het scheermesje zijn. Over elk onderdeel blijkt nagedacht. Om te beginnen het staal van het mes waar chroom en koolstof aan zijn toegevoegd. Dit, in combinatie met een zeer snelle afkoeling tijdens de productie, geeft een bijzondere molecuulstructuur die ervoor zorgt dat het mesje vele malen harder, sterker, dunner en scherper wordt dan met gewoon staal. Het snijvlak van je scheermes kan nu zelfs tot enkele micrometers dun worden gemaakt.
Nadeel is wel dat dit materiaal vrij bros is en dat zelfs haren van ‘slechts’ 0,1 millimeter dik er tijdens het scheren voor zorgen dat er microscopisch kleine stukjes metaal afbrokkelen. De mesjes worden hierdoor relatief snel bot. Voor dit probleem lijkt de wetenschap trouwens in de loop der jaren verschillende oplossingen te hebben bedacht, maar het feit dat deze verbetering nog niet in de winkel te vinden is, doet vermoeden dat fabrikanten het stiekem niet zo heel erg vinden dat de mesjes een korte levensduur houden.
Hoek van het scheermesje
Ook over de hoek van de mesjes is nagedacht. Uit tests van verschillende scheermesjesfabrikanten blijkt dat de ideale hoek van het scheermesje ten opzichte van de huid tussen de 30 en 45 graden moet liggen. Scheermesjes die loodrecht snijden, leveren onvoorzichtige gebruikers vaker snijwonden op en mesjes die nog platter tegen de huid aan glijden zorgen juist voor een slechter scheerresultaat.
Maar het belangrijkste onderdeel is misschien wel de behuizing. Wanneer je vlijmscherpe messen onder een hoek van 45 graden tegen je gezicht aan zou duwen, werken ze zich een weg in, in plaats van langs je gelaat. De kunststof behuizing zorgt ervoor dat de mesjes altijd op de huid blijven (en in een geval van een ongelukje nooit een diepe wond kunnen maken). Daarnaast zorgt deze behuizing er ook voor dat de huid – wanneer je het scheermes ertegenaan duwt – op die plek iets strakker wordt getrokken. De haren komen hierdoor iets hoger te liggen, wat weer tot een gladdere snoet zonder stoppels leidt. Ook bevat de behuizing tegenwoordig vrijwel altijd een randje met een speciaal glijmiddel. Dit is een plat sponsje vol polymeren die vrijkomen als ze nat worden. Ze zorgen ervoor dat de mesjes zonder al te veel weerstand over de huid glijden, een slimmigheidje dat ook weer voor minder scheerongelukken heeft gezorgd.
Die ochtend, twintig jaar geleden, wist overigens toch in één keer mijn hele klas van het bestaan van mijn prille snor. Op de plek van die twee haartjes zaten nu twee kleine maar opvallende, dieprode snijwonden. Zelfs dit wonderbaarlijk veilige mes bleek nog enige uitleg en gebruikservaring nodig te hebben.
Deze gloednieuwe column van Eric de Kruijk staat ook in KIJK 8/2021.
Beeld: iStock/Getty Images