De Wagner Group, een Russisch huurlingenleger, veroverde zaterdag de Russische stad Rostov en rukte met een gewapend konvooi naar Moskou. Wat is zo’n huurleger en zijn er nog meer?

De Wagner Group, een huurlingenleger dat altijd warme banden had met de Russische overheid, veroverde zaterdag de Russische stad Rostov en rukte met een gewapend konvooi naar Moskou. Binnen 24 uur was de opstand voorbij en keerde Wagner terug om naar eigen zeggen te voorkomen dat er Russisch bloed zou vloeien.

De Wagner Group is een privaat militair bedrijf dat sinds zijn oprichting in 2014 onder leiding staat van Yevgeny Prigozhin. Het bedrijf speelt een belangrijke rol in de invasie van Oekraïne. Maar Prigozhin beticht de minister van Defensie, Sergei Shoigu, al maanden van incompetentie. Vrijdag beschuldigde hij strijdkrachten die onder Shoigu’s bevel staan van het aanvallen van Wagner-kampen en het doden van “een groot aantal van onze kameraden”.

Lees ook:

• Wat zijn paramilitaire groepen, zoals die in Sudan?
• Waarom wordt er in Oekraïne nog steeds vanuit loopgraven gevochten?

Private militaire bedrijven, zoals de Wagner Group, zijn door overheden of organisaties in te huren voor beveiligingstaken, zoals het beveiligen van ambassades of voor militaire operaties in crisisgebieden. Vooral de Amerikaanse overheid maakt gebruikt van huurlegers omdat het vaak goedkoper is dan het inzetten van eigen troepen. Het komt zelden voor dat deze bedrijven uit eigen ideologie operaties uitvoeren, zoals de Wagner Group nu wel heeft gedaan.

Hoe groot het huurleger van Prigozhin is, is niet precies bekend. De United States National Security Council meldde in december dat de Wagner Group meer dan 50.000 mensen in dienst heeft. Een groot deel daarvan zou zijn gerekruteerd uit gevangenissen. Dat is opvallend, want meestal rekruteren private militaire bedrijven juist oud-militairen en oud-politieagenten.

Hieronder een lijstje met nog vijf grote private militaire bedrijven.

G4S

G4S is een Brits beveiligingsbedrijf dat actief is in meer dan 85 landen. Het bedrijf, dat is opgericht in 2004, heeft meer dan 800.000 werknemers en is daarmee een van de grootste private werkgevers ter wereld. Het regelt voornamelijk de beveiliging van gevangenissen, geldtransporten en evenementen. Maar het is ook actief in crisisgebieden zoals tijdens de Irakoorlog. 

Veel private militaire bedrijven zijn betrokken bij controverses en G4S is geen uitzondering. In 2011 kreeg het bedrijf bijvoorbeeld een contract om de Britse gevangenis HMP Birmingham te beveiligen. Maar de situatie in de gevangenis bleek daarna snel achteruit te gaan. Zo waren er honderden meldingen van mishandelingen, was er een rattenplaag en heerste er een drugsepidemie. In 2016 was er zelfs een twaalf uur durende rel waarbij zeshonderd gevangenen betrokken waren.

Academi

In 1997 richtte Erik Prince, een voormalig Navy SEAL-officier, een van de bekendste private militaire bedrijven ter wereld op: Blackwater. In 2009 veranderde de naam naar Xe Services en het kreeg in 2011 vervolgens de naam Academi. Het bedrijf heeft een trainingsfaciliteit van 7000 hectare in de Amerikaanse staat North Carolina. Volgens Academi is die een van de grootste ter wereld. Naast trainingen biedt het ook beveiligingsdiensten en logistieke ondersteuning aan regeringen, bedrijven en particulieren wereldwijd. Het bedrijf bestaat uit meer dan 20.000 werknemers.

Academi heeft een controversiële reputatie. In 2007 richtten beveiligingsmensen van het bedrijf (toen nog Blackwater) een bloedbad aan op een markt in de Iraakse hoofdstad Bagdad. Zeventien Irakezen, onder wie vrouwen en kinderen, kwamen om het leven toen de Blackwater-beveiligers lukraak om zich heen begonnen te schieten. Maar de beveiligers claimden dat ze handelden uit noodweer. In 2010 kwam het bedrijf weer in opspraak toen het werd beschuldigd van wapensmokkel.

Het moederbedrijf van Academi, Constellis Holdings, is ook eigenaar van Triple Canopy – het volgende bedrijf op deze lijst.

Triple Canopy

Na de terroristische aanslagen op 11 september 2001 besloot een aantal Amerikaanse special forces-veteranen in 2003 Triple Canopy op te richten. Het bedrijf moest zich gaan specialiseren in het bestrijden van terrorisme. Tegenwoordig werken er meer dan 20.000 mensen en heeft het meerdere contracten, voornamelijk met de Amerikaanse overheid.  

Toen de meeste officiële Amerikaanse strijdkrachten Irak verlieten rekruteerde de Amerikaanse overheid acht private militaire bedrijven om belangrijke personen en infrastructuur (zoals oliepijplijnen) te blijven beschermen. Triple Canopy was daar een van.

Aegis Defence Services

De voormalige Britse legerofficier Tim Spicer richtte in 2002 Aegis Defence Services op. Het hoofdkantoor staat in Londen maar het bedrijf heeft een wereldwijde aanwezigheid. Het richt zich op het leveren van beveiligingsdiensten en risicobeoordelingen en biedt ook meerdere trainingen aan, waaronder een Active Shooter Training.

Naast traditionele beveiligingsdiensten heeft Aegis Defence Services ook expertise op het gebied van inlichtingenverzameling en crisisrespons. Het heeft samengewerkt met regeringen en internationale organisaties om te helpen bij het opzetten en uitvoeren van veiligheids- en stabiliteitsoperaties in conflictgebieden.

Op 27 oktober 2005 verschenen er een aantal video’s online waarop is te zien hoe particuliere militaire aannemers in Bagdad zonder duidelijke reden op burgervoertuigen schieten. De video’s zijn officieus in verband gebracht met Aegis Defence Services. Het bedrijf zou ook kindsoldaten uit Afrika hebben gerekruteerd. Sommigen waren jonger dan 13 jaar.

Erinys International

In 2001 richtte Jonathan Garret, een voormalige Britse legerofficier, Erinys International op. Het Britse bedrijf heeft kantoorpanden in meerdere landen maar het hoofkantoor staat in Dubai. Erinys International is voornamelijk actief in Afrika en het Midden-Oosten.

De grootste missie was het beschermen van oliepijplijnen en energievoorzieningen in Irak. Hiervoor rekruteerde Erinys 16.000 beveiligers die 282 locaties beveiligden.

In 2004 kwam het bedrijf in opspraak toen er foto’s verschenen van beveiligers die een doodsbange Irakese tiener ondervroegen in een gure garage. Ze zouden de jongen hebben vastgehouden met zes autobanden om zijn lichaam. De Britse krant The Observer meldde dat de jongen 24 uur lang vastzat zonder eten of drinken. Erinys International ontkende dit en zei destijds dat de tiener binnen drie minuten weer was vrijgelaten.

Bronnen: Business Insider, Special Ops, AP News, BBC