Veel mensen krijgen last van fantoompijn na een amputatie van een ledemaat. Maar kan dat ook gebeuren als bijvoorbeeld je blaas of oor is weggehaald?

Het is een ironisch lot: pijn voelen in een lichaamsdeel dat je niet meer hebt. Veel mensen krijgen last van fantoompijn na een amputatie van een arm of been. Maar kan dat ook gebeuren als je blinde darm eruit is gehaald, of als je je kleine teen verliest?

Afgezet oor

“We begrijpen nog lang niet alles van fantoompijn”, zegt revalidatiearts Jan Geertzen (UMC Groningen). “Maar het komt zeker niet alléén voor na verlies van een arm, been, hand of voet. Ook na amputatie van een borst, penis, oor of neus kan het ontstaan, of na het verwijderen van blaas, maag, endeldarm of baarmoeder. Zelfs mensen die zonder arm of been geboren zijn, kunnen pijn hebben in het ontbrekende ledemaat.”

In het algemeen geldt dat lichaamsdelen met veel zenuwen meer fantoompijn geven als je ze verliest. Dat komt waarschijnlijk doordat ze corresponderen met een groter gebied in de hersenen. Fantoompijn ontstaat namelijk in de hersenen – om die reden werken pijnstillers vaak niet. “In een vingertopje zitten bijvoorbeeld heel veel zenuwen. De kans op fantoompijn na amputatie van je vingertopje is dus groot.”

Orgaanpijn

Waarom uitgenomen organen óók fantoompijn kunnen geven, is overigens onduidelijk. Die bevatten tenslotte weinig zenuwen. Geertzen: “Fantoompijn van organen verschilt ook duidelijk van fantoompijn van lichaamsdelen. Orgaan-fantoompijn verergert vaak in de loop van de tijd, terwijl fantoompijn vanuit lichaamsdelen juist afzwakt. Niemand weet waarom.”

Is er eigenlijk wat tegen te doen? “Er is helaas geen behandeling die het placebo-effect overstijgt”, antwoordt Geertzen. “Maar we raden patiënten aan om verschillende dingen te proberen. Bijvoorbeeld spiegeltherapie. Dan kijk je naar je gezonde been of arm en doet intussen alsof je de aangedane variant beweegt. Of EMDR, een therapie gebaseerd op snelle oogbewegingen. Sommige mensen vinden baat bij wrijven, bij cannabis, of soms toch bij pijnstillers.”

Deze vraag kon je vinden in KIJK 7/2018.

Ook een vraag voor de rubriek ‘KIJK antwoordt’? Laat hem via onderstaand formulier achter.

[contact-form-7 id=”141402″ title=”Vraag antwoord formulier”]

Tekst: Diana de Veld

Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Bestel dan hier ons nieuwste nummer. Abonnee worden? Dat kan hier!