Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!
Kun je door een anoniem geschreven tekst te analyseren alsnog achterhalen wie het stuk heeft geschreven?
In 2000 verscheen een roman van de geheimzinnige schrijver Marek van der Jagt. Er bestond geen persoon met die naam, dus moest het een pseudoniem zijn. Maar van wie?
Lees ook:
- Hoe kun je in een toontaal een liedje zingen?
- Hoe krijg ik mijn zelfbedachte woord in het woordenboek?
Tekstuele vingerafdruk
Journalisten stuurden hoofdstukken uit de roman op naar Italiaanse tekstonderzoekers, samen met teksten van zestien Nederlandse auteurs. De Italianen pasten er allerlei statistische analyses op toe. Ze telden de woorden, de zinnen, de letters. Ze telden de bigrams: alle combinaties van twee opeenvolgende woorden. Ze berekenden gemiddelden, ratio’s, scores. Op die manier maakten ze een soort samenvattingen van de teksten, in getallen.
Het idee hierbij is dat iedere auteur een tekstuele vingerafdruk achterlaat. De ene schrijver zou bijvoorbeeld graag korte woorden gebruiken, de ander zou een voorkeur hebben voor een specifieke woordcombinatie. Met het blote oog zie je het niet, maar zo’n onbewuste neiging komt wél naar voren in de tekststatistieken. Als de numerieke vingerafdruk in een anonieme tekst vervolgens erg lijkt op die in een tekst van een bekende auteur, dan heb je bingo: het zou dan heel goed om dezelfde schrijver kunnen gaan.
Van der Jagt
En bingo hadden de Italianen. Zij vergeleken de vingerafdrukken van de zestien bekende schrijvers met die van de tekst van Van der Jagt. Zo achterhaalden ze dat het om Arnon Grunberg moest gaan, die dat uiteindelijk ook toegaf.
Met dezelfde methode is in 2017 een poging gedaan de schrijver van de boeken van ‘Elena Ferrante’ te identificeren. De naam Domenico Starnone rolde uit de computer, maar die ontkent nog altijd dat hij de romans heeft geschreven. Tja, 100 procent betrouwbaar is de methode inderdaad niet. Misschien moeten wetenschappers toch maar op zoek naar een ouderwetse échte vingerafdruk op het manuscript.
Deze vraag kon je vinden in KIJK 8/2020.
Ook een vraag voor de rubriek ‘KIJK antwoordt’? Mail hem naar info@kijkmagazine.nl.
Tekst: Sterre Leufkens