Wetenschappers denken eindelijk het antwoord te hebben op de vraag: kun je grijs worden van stress?
Menig puber zal weleens naar zijn hoofd geslingerd hebben gekregen dat zijn gedrag tot grijze haren van de ouders heeft geleid. Natuurlijk werd hiermee bedoeld dat de stresslevels hoog opliepen. Ook lijkt de legende van Marie Antoinette hierbij aan te sluiten: in de nacht voor haar onthoofding werd ze in een klap grijs. Maar kan dit eigenlijk wel? Of is dit een hardnekkige fabel.
Hoewel de geruchten al eeuwenoud zijn, hebben we het eigenlijk nooit zeker geweten: kun je grijs worden van stress? Nu denken onderzoekers het antwoord op deze vraag te weten: stress activeert zenuwen die betrokken zijn bij de vecht-of-vluchtreactie. Activatie van deze zenuwen zorgt er vervolgens voor dat er permanente schade aan de pigment vormende stamcellen in de haarzakjes ontstaat, waardoor de haren grijs worden.
Lees ook:
Zoektocht
Omdat stress grote gevolgen heeft voor allerlei onderdelen van het menselijk lichaam, was het nog knap lastig om te achterhalen wat het precieze verband is tussen stress en de haarkleur, zo schrijven de onderzoekers in vakblad Nature. Eerst dacht het team dat stress een immuunreactie teweegbrengt van de pigment-producerende cellen. Maar toen muisjes zonder immuuncellen óók grijs haar bleken te ontwikkelen, moesten ze toch nog even verder zoeken.
Een tweede theorie was cortisol. Cortisol is een stresshormoon dat gemaakt wordt in de bijnierschors en toeneemt onder stressvolle omstandigheden. Niet gek dus om te denken dat cortisol mogelijk een rol zou kunnen spelen in het ontstaan van zilveren plukken. Toch kon het verwijderen van de bijnier de muizen er ook niet van weerhouden om grijs te worden tijdens stress. Maar hoe komt het dan wél?
Haarzakjes
Na meerdere mogelijke oorzaken uitgesloten te hebben, kregen de onderzoekers een ingeving. Zo vermoedden ze dat het sympathisch zenuwstelsel, wat betrokken is bij de vecht-of-vluchtreactie, misschien een rol speelt in het proces. Sympathische zenuwen vertakken zich in de haarzakjes. Tijdens stress produceren deze zenuwen de neurotransmitter noradrenaline, die vervolgens wordt opgenomen door pigment producerende stamcellen. Dit leidt tot activatie van de cellen en vervroegde afgifte van de ‘pigmentvoorraad’. Het reservoir raakt simpelweg versneld op en de cellen sterven af waardoor er onomkeerbare schade ontstaat en ons koppie grijs wordt.
“De resultaten laten zien dat stress in dit geval een soort versnelde veroudering bewerkstelligt”, mailt hoogleraar neuro-endocrinologie Onno Meijer (Universiteit Leiden) naar KIJK. “Stamcellen zijn essentieel voor het vernieuwen van versleten cellen. Die stamcellen voor haarkleur worden zo hard doorgeduwd dat de voorraad uitgeput wordt wegens te weinig zelf-vernieuwing. Overigens verklaart het niet waarom je ‘overnacht’ grijs zou worden, want het mechanisme laat zien dat er geen nieuwe kleur gemaakt kan worden, niet dat bestaande kleur verdwijnt. Nu maar hopen dat dit proces niet ook met veel andere stamcellen in het lichaam gebeurt na stress”.
Bronnen: Nature, EurekAlert!