Pas achteraf bepaalt je brein wat je precies gezien zou hebben. Hoeveel flitsen tel jij?
Direct neem je minder waar dan je misschien zou denken. Veel vaker vullen je hersenen de losse stukjes verzamelde informatie aan tot een logisch geheel. In veel gevallen gaat dat goed, maar soms, zoals bij de meeste illusies het geval is, komt je brein er niet helemáál uit.
Dat invullen gebeurt vaak achteraf, een fenomeen dat we postdictie noemen. Eigenlijk lopen we dus een klein beetje achter op de werkelijkheid. Onlangs ontwikkelden Caltech onderzoekers twee illusies om dat gekke idee eens goed in beeld te brengen. Ben jij zeker van wat je ziet?
Lees ook: Optische illusie verdwijnt voor je ogen
Fantoomflits
Illusies, of ze nou optisch, auditief of een combinatie zijn, kunnen ons het een en ander vertellen over de werking van onze grijze massa. Met dat doel voor ogen, ontwikkelden onderzoekers van technische universiteit Caltech twee audiovisuele illusies – gericht op gehoor én zicht.
Bekijk hieronder de eerste illusie:
Bij illusie nummer een, gedoopt tot illusory rabbit, ofwel het ‘schijnkonijn’, krijgt men drie piepjes te horen. Bij de eerste en derde toon is een flits te zien, één links en één rechts op het scherm. Wat blijkt nu: het leeuwendeel ‘ziet’ een extra flits, in het midden, tegelijk met de tweede toon. Dat terwijl zonder de tweede piep men over het algemeen maar twee flitsen ziet.
Ook al is de flits er niet echt, de tweede toon fopt je brein aan te nemen dat die er wel zou moeten zijn – en je hem wel gemist zult hebben. De ‘schijnflits’ is het gevolg. Hiermee illustreren de onderzoekers postdictie – dat je brein achteraf de ‘gaten’ in je waarneming invult. Daarbij, misschien nog wel bijzonderder, laat onderzoek zien dat al je zintuigen daar invloed op kunnen hebben.
‘Onzichtbaar konijn’
De tweede illusie (geen video) is een variatie op de eerste: het ‘onzichtbare konijn’. Bij deze variant krijgt men écht drie flitsen te zien. Maar in dit scenario worden alleen de linker en de rechter flits vergezeld met een piepje. Het resultaat? De meeste mensen zien de tweede flits niet – die wordt ‘onzichtbaar’ voor het brein.
De effecten van de illusies benadrukken het proces postdictie in het algemeen, en dat het wordt beïnvloed door verschillende zintuigen. Daarbij, menen de onderzoekers, zijn de illusies twee van de weinigen waarin gehoor het zicht beïnvloedt, en niet andersom.
Vertraging
Als ons brein pas na afloop het volledige plaatje schetst, zoals uit de illusies blijkt, lopen we stiekem een beetje achter op de werkelijkheid. Hoeveel dat precies is, zijn onderzoekers het niet over eens. Sommigen houden zo’n 80 milliseconden aan, anderen 500 – een halve seconde. Het brein blijft een mysterie.
Het onderzoek werd gepubliceerd in PLOS One.
Bronnen: PLOS One, Caltech, New Atlas
Beeld: Caltech, PLOS One
Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Bestel dan hier ons nieuwste nummer. Abonnee worden? Dat kan hier!