Op Valentijnsdag staat KIJK stil bij het hart. Een orgaan met twee gezichten: een bloederige pomp die ons in leven houdt én het romantische symbool van de liefde.

Het hart in cijfers

• 60 à 70: Aantal keer per minuut dat een volwassen mensenhart in rust klopt.
• 100.000: Aantal slagen dat een mensenhart op een rustige dag in totaal maakt.
• 2,5 miljard: Aantal keer dat een hart in een heel mensenleven klopt.
• 11: Aantal kilometer per uur waarmee je hart je bloed door je lichaam pompt.
• 22: Aantal seconden dat een druppel bloed erover doet om helemaal rond te gaan.
• 250 à 300: Aantal gram dat een volwassen mensenhart weegt.

Wat is een hartaanval?

Het hart is verantwoordelijk voor het rondpompen van bloed (en dus zuurstof en voedingsstoffen) door het hele lichaam. Zonder die verse toevoer sterven organen en weefsels heel snel af. Dat geldt ook voor het hart zelf. Eromheen liggen kransslagaders: dunne bloedvaten die het hart van bloed voorzien. Als die kransslagaders verstopt raken – bijvoorbeeld door aderverkalking of een bloedpropje – spreek je van een hartinfarct of een hartaanval. Een deel van de hartspier sterft dan langzaam af door het gebrek aan zuurstof. Dus hoe gek het ook klinkt: van een hartaanval is dus eigenlijk sprake als het hart een tekort aan bloed krijgt.

Symbool van de liefde

Waarom tekenen we een hartje zoals we het tekenen? Het lijkt immers niet (echt) op een echt hart. Drie mogelijke verklaringen.

• Het vrouwenlichaam was de inspiratiebron. De ronde bogen aan de bovenkant van een hart hebben met een beetje fantasie wel iets weg van mooie ronde billen of (omgekeerd) van flinke vrouwenborsten.
• In de oudheid bestond er een plant, Silphium genaamd, die bekend stond om zijn geneeskrachtige eigenschappen maar óók werd gelinkt aan de liefde. En zijn zaadjes hadden de vorm van – je raadt het al – een hartje.
• Het is een misverstand. Het verhaal gaat dat middeleeuwers dachten dat het hart er daadwerkelijk zo uitzag. Hoewel later bleek dat het toch echt anders in elkaar stak, is de simplistische weergave van het orgaan nooit meer verdwenen.

Dierenharten

De meeste dieren hebben ook een hart, hoewel dat lang niet altijd lijkt op de pomp die wij met ons meedragen. De opvallendste dierenharten op een rijtje.

• Octopussen hebben niet alleen acht armen, maar ook drie harten. Twee daarvan pompen bloed door de kieuwen, terwijl het derde hart het bloed door het lichaam pompt.
• De blauwe vinvis heeft als grootste dier aller tijden ook het record voor het grootste hart te pakken (zie het model op de foto). Het orgaan weegt tot wel 500 kilo en is zo groot als een Volkswagen Kever.
• Daarmee verslaat de vinvis zelfs de grootste dinosauriër waarvan we nog een beetje een compleet beeld hebben, de argentinosaurus. Het hart van deze reus woog waarschijnlijk ‘slechts’ 400 kilo.
• Vissenharten hebben slechts één boezem en één kamer. Het zuurstofarme bloed wordt vanuit het hart, via de kieuwen, meteen door de rest van het lichaam gepompt.
• Giraffen hebben een relatief sterk hart. Dat is ook niet zo gek als je bedenkt dat het bloed helemaal door die lange nek omhoog naar de hersenen moet.

“Het is veel beter om een hart te transplanteren dan om het te begraven en door de wormen op te laten vreten”

Christaan Barnard (1922-2001), die in 1967 de eerste geslaagde harttransplantatie bij een mens uitvoerde

Lees ook: ‘1,55 miljoen Nederlanders hebben een vorm van hartfalen’

Beeld: 123RF

Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!