Vrouwen zijn net zo goed als mannen in staat om vreselijke oorlogsmisdaden te plegen. Toch komen ze opvallend vaak weg met een lichte straf. Tijd dat we daar iets aan doen, vindt politicoloog Izabela Steflja. Want dat is ook in het belang van vrouwen zelf.

De wereld reageerde diep geschokt toen de Amerikaanse televisiezender CBS News in april 2004 de eerste foto’s naar buiten bracht uit de Iraakse Abu Ghraib-gevangenis. Daarop was te zien hoe Amerikaanse soldaten zeker tien Iraakse gevangenen martelden en misbruikten. Sommige geblinddoekte gevangenen kregen stroomstoten toegediend, anderen werden geslagen en weer anderen door honden gebeten.

Eén soldaat in de serie weerzinwekkende foto’s was een opvallende verschijning: de toen 21- jarige reservist Lynndie England. Als je niet beter zou weten, had ze met haar ronde gezicht en vrolijke glimlach een girl next door kunnen zijn, een gewoon meisje zoals je ze in iedere Amerikaanse plaats tegen kunt komen. Maar in werkelijkheid speelde ze een belangrijke rol in het martelschandaal, getuige de vele foto’s waarop ze met naakte gevangenen poseert. Zo zie je haar terwijl ze een gevangene aan een hondenketting heeft, houdt ze haar duimen omhoog bij een menselijke piramide van blote Irakezen en steekt ze een sigaret op naast een gevangene die wordt gedwongen op camera te masturberen. Dat zijn stuk voor stuk oorlogsmisdaden, want krijgsgevangenen hebben volgens het Verdrag van Genève uit 1949 recht op een goede behandeling.

Zo zie je maar, niet alleen mannen plegen oorlogsmisdaden. Dat is de ogenschijnlijk simpele boodschap van politicoloog Izabela Steflja, werkzaam aan de Tulane-universiteit in New Orleans. In haar recent verschenen boek Women as war criminals, dat ze schreef met Jessica Trisko Darden, speelt het verhaal van Abu Ghraib een belangrijke rol. Lynndie England is namelijk een van de vier hoofdpersonen in het boek. Samen met vrouwen uit Rwanda, Bosnië en Syrië staat ze symbool voor de vrouwelijke oorlogsmisdadiger, een nogal onderbelicht fenomeen.

“De boodschap in ons boek lijkt misschien simpel, maar tegelijkertijd is hij voor veel mensen ontzettend moeilijk te bevatten”, zegt Steflja, die via een videoverbinding inbelt vanuit haar woonplaats New Orleans. “Als we het over oorlog hebben, dan is het verleidelijk om mensen in hokjes te plaatsen van slechteriken versus goeieriken. En we zijn geneigd om vrouwen als complete categorie tot de good guys te rekenen en ze enkel als slachtoffer van oorlogen te zien. Maar onze voorbeelden tonen aan dat dit te gemakkelijk is: vrouwen kunnen zowel slachtoffer als dader zijn. Veel mensen hebben moeite met dat grijze gebied.”

Dit is het begin van het interview met Izabela Steflja te vinden in KIJK 4/2021. Deze editie ligt in de winkel vanaf 18 maart tot en met 14 april.

Meer informatie:

• War on the Rocks: When women commit war crimes
• The Washington Post: What the new ‘Mulan’ movie gets right about women in combat
• The Conversation: Why it’s important to see women as capable … of terrible atrocities
• de Volkskrant: Vrouwen zijn net zo wreed als mannen tijdens oorlog
• KIJK: De ‘oorlog van de Jacquelines’

Tekst: Merijn van Nuland

Beeld: Courtesy of Izabela Steflja

Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!