Het trauma dat overlevenden van de Holocaust hebben opgelopen, wordt via genetische schakelaars doorgegeven aan hun nageslacht.

De impact van de Holocaust is tot in het DNA van Joodse overlevenden zichtbaar. En de genetische veranderingen als gevolg van deze traumatische gebeurtenis kunnen worden overgebracht op hun nageslacht, zo zou blijken uit onderzoek van het New Yorkse Mount Sinai-ziekenhuis dat is gepubliceerd in het wetenschappelijke tijdschrift Biological Psychiatry.

Concentratiekamp

Rachel Yehuda en haar collega’s bestudeerden de genen van 32 Joodse mannen en vrouwen die in een concentratiekamp hadden gezeten, getuige waren geweest van of zelf waren blootgesteld aan martelingen, of moesten onderduiken tijdens de Tweede Wereldoorlog. Het DNA van hun kinderen werd ook onderzocht en vergeleken met dat van de ouders. De wetenschappers spitsten zich vooral toe op een gen dat te maken heeft met de regulering van stresshormonen; een systeem dat kan worden beïnvloed door een trauma.

Het onderzoek richtte zich daarbij op epigenetische schakelaars: stoffen die tijdens ons leven op onze genen gaan zitten en zo bepalen of eigenschappen tot uiting komen of niet. De wetenschappers ontdekten dat deze schakelaars bij de Holocaust-overlevenden op precies dezelfde plek voorkwamen op het ‘stress-gen’ als bij hun nageslacht. Dit was niet het geval bij Joodse families die buiten Europa leefden tijdens de oorlog. Ook hadden de kinderen zelf geen trauma opgelopen in hun leven, wat de resultaten zou kunnen beïnvloeden.

Lamarck

De Franse bioloog Jean-Baptiste de Lamarck zou niet zijn verrast door deze studie. Hij opperde meer dan tweehonderd jaar geleden al dat complete levenservaringen aan nakomelingen kunnen worden meegegeven. Toen werd dat idee verworpen, maar met de komst van de epigenetica heeft het in een nieuwe vorm een comeback gemaakt. Dit vakgebied bracht namelijk de epigenetische schakelaars aan het licht. Als deze stoffen, die worden beïnvloed door invloeden van buitenaf, overerfbaar zijn, zouden levensgebeurtenissen dat ook weleens kunnen zijn.

Niet alle biologen geloven echter in epigenetische erfelijkheid. Wetenschapper Edith Heard schreef bijvoorbeeld onlangs in het tijdschrift Cell dat wanneer een zaadcel een eicel bevrucht, vrijwel alle epigenetische schakelaars worden gewist. Andere onderzoekers zeggen weer dat ze soms daadwerkelijk zulke schakelaars van de ouders hebben zien verhuizen naar het DNA van het nageslacht, maar Heard twijfelt daaraan. Uitsluitsel is er nog niet, maar studies zoals de bovenstaande zouden daar verandering in kunnen brengen.

Nieuwsgierig geworden naar epigenetica? In KIJK 9/2015 wijden we acht pagina’s aan de nieuwste ontwikkelingen in dit vakgebied.

Bronnen: Biological Psychiatry, The Guardian