Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!
13 augustus staat in het teken van die circa 10 procent van de bevolking die niet met zijn rechterhand schrijft. Daarom een aantal wetenschappelijke weetjes over linkshandigheid.
Het is niet makkelijk om linkshandig te zijn (en ik kan erover meepraten). Veel gereedschappen zijn voor rechtshandigen gemaakt, knippen met een rechtshandige schaar is onbegonnen werk, evenals het slijpen van je potlood, en als linkshandige met een vulpen schrijven is ook niet aan te raden. Speciaal voor deze redelijk kleine bevolking (zo’n 10 procent wereldwijd is links) is 13 augustus uitgeroepen tot linkshandigendag. KIJK somt daarom een aantal feitjes én fabels op over linkshandigheid.
Right or wrong?
Het woord ‘links’ heeft in veel culturen en talen een negatieve bijklank, terwijl ‘rechts’ juist een positieve lading heeft. Neem het Latijnse woord sinistra. Aanvankelijk betekende het links, maar al snel kwam daar ‘slecht’ en ‘ongeluk’ bij. Dat zie je nu ook nog terug in het Engelse of Nederlandse sinister, wat zoiets als ‘duister’ betekent. In het Engels zie je het verschil ook heel goed terug in het woord right, wat niet alleen staat voor rechts, maar ook voor ‘goed’ of ‘juist’.
Feiten
- Vroeger dacht men dat linkshandigheid bleef bestaan doordat linkshandigen een evolutionair voordeel zouden hebben in samenlevingen waar vechten nog belangrijk is voor status en overleving. Maar deze zogeheten gevechtshypothese is al enkele jaren verworpen.
- Overal bestaat een fobie voor, dus ook voor linkshandigheid. Mensen die bang zijn voor linkshandigen of voorwerpen aan de linkerkant hebben sinistrofobie.
- Linkshandigen worden vaak niet betrokken bij wetenschappelijk onderzoek, omdat ze de resultaten door de war zouden schoppen. Veel (neuro)wetenschappers zijn het daar niet mee eens, want ze maken onderzoek juist interessant.
- Wilde kangoeroes hebben een voorkeur om de linkervoorpoot te gebruiken bij alledaagse handelingen, wees onderzoek uit 2015 uit.
- Linkshandigheid wordt voor een deel in de baarmoeder bepaald.
- Linkshandigheid is voor circa 25 procent erfelijk. Sommigen worden linkshandig geboren worden, maar je hebt ook kinderen die gaandeweg een voorkeur ontwikkelen voor hun linkerhand.
- De lateralisatie (de specialisatie van de hersenhelften) is bij linkshandigen anders dan bij rechtshandigen. Linkshandigen gebruiken voor gezichtsherkenning bijvoorbeeld de linker- en de rechterhelft, in tegenstelling tot rechtshandigen.
Fabels
Naast een hoop wetenschappelijk feiten doen ook veel fabels de ronde, vertelt neurowetenschapper Roel Willems van de Radboud Universiteit Nijmegen. Een aantal mythes.
- Linkshandigen zijn creatiever: “Dat veel mensen dit denken, komt denk ik door een sterke bias in onze waarneming. We denken dan aan beroemde linkshandige architecten, gitaristen en kunstenaars, en concluderen dan al snel dat veel creatievelingen inderdaad links zijn. Maar dat lijstje kunnen we ook voor rechtshandigen maken, alleen valt dat niet op. We zien graag verbanden die er niet zijn.”
- Linkshandigen zijn beter in wiskunde: “Deze bewering kun je meteen doorstrepen. Het kan best zijn dat dit uit een of ander onderzoekje voorzichtig naar voren is gekomen, maar dat is nog niet genoeg om er een uitspraak over te kunnen doen.”
- Linkshandigen hebben meer kans om bepaalde ziektes te krijgen: “Dit is geen fabel, het verband is het beste gevonden voor schizofrenie, alleen dan andersom: schizofrene en psychotische patiënten hebben een hogere kans om linkshandig te zijn. Maar je kunt dan niet zeggen: als je linkshandig bent, heb je zoveel meer kans op een psychose of om schizofreen te worden.” Willems vervolgt: “Wat ook vaak wordt beweerd, is dat linkshandigen een zwakker immuunsysteem hebben en daardoor ook vaker allergisch zijn. Maar ook hier bestaat geen hard bewijs voor. Nog zo’n hardnekkige mythe is dat linkshandigen eerder komen te overlijden. Eind vorige eeuw beweerde een Canadese psycholoog dat en dat heeft hij heel sterk weten te verkondigen, maar er is nooit bewijs voor gevonden. Ook die kun je dus doorstrepen.”
Handige test
In 1992 heeft Jan van Strien de Nederlandse Vragenlijst voor Handvoorkeur ontwikkeld. Doe ’m zelf!
- Met welke hand teken je?
- Welke hand gebruik je om met een tandenborstel te poetsen?
- In welke hand houd je een flesopener vast?
- Met welke hand gooi je een bal ver weg?
- In welke hand houd je een hamer als je ermee op een spijker moet slaan?
- Met welke hand houd je een (tennis-)racket vast?
- Welke hand gebruik je om met een mes een touw door te snijden?
- Welke hand gebruik je om met een lepel te roeren?
- Welke hand gebruik je om met een gummetje iets uit te vlakken?
- Met welke hand strijk je een lucifer aan?
Puntentelling: links = -1 punt | beide = 0 punten | rechts = +1 punt
Uitkomst: Tel het puntentotaal op en kijk op welke schaal je tussen -10 (extreem linkshandig) en +10 (extreem rechtshandig) je uitkomt.
Bronnen: Roel Willems, Carolien de Kovel, Interview Roel Willems (KIJK 5/2014), Rijksuniversiteit Groningen
Beeld: 123RF