Een genetische mutatie zorgde ervoor dat de mens beter bestand was tegen rook van een vuurtje dan onze ‘neef’ de neanderthaler.

Ergens tussen de 1 en 2 miljoen jaar geleden ontdekte de mens het vuur. Al snel gebruikten we het voor koken, als bescherming tegen roofdieren en als verwarming. Maar een probleem: geïnhaleerde rook bevat giftige stoffen. Geen nood: een mutatie stelde de moderne mens in staat hier beter tegen te kunnen. De neanderthalers hadden die luxe niet, en mogelijk is dat een van de redenen dat ze zo’n 30.000 jaar geleden uitstierven. Dat is tenminste wat onderzoek van de Pennsylvania State University suggereert.

Toleranter tegen rook

Het onderzoeksteam keek naar een genoomdatabase van Homo sapiens (de moderne mens), de neanderthaler en de denisovamens, een verwant van de Neanderthaler. De onderzoekers bestudeerde vooral de zogenoemde aryl-koolwaterstof-receptor. Een receptor is een eiwit waarin een molecuul past zoals een sleutel in een slot. Aan deze specifieke receptor binden gifstoffen die in rook voorkomen. Na binding veroorzaken deze stoffen allerhande gezondheidsproblemen.

De resultaten van het de analyse waren opmerkelijk. De aryl-koolwaterstof-receptor van de moderne mens bleek honderd tot duizend maal minder makkelijk gifstoffen te binden dan de receptor van de twee andere mensachtigen. Door deze mutatie kunnen wij beter tegen rook van vuur dan de neanderthaler en de denisovamens.

Uitsterven van neanderthaler?

Dat gaf ons aanzienlijk evolutionair voordeel, stelt hoofdonderzoeker Gary Perdew: “Als neanderthalers inderdaad blootstonden aan grote hoeveelheden gifstoffen uit rook, kon dat leiden tot ademhalingsproblemen, luchtweginfecties en verminderde vruchtbaarheid voor vrouwen.” De mens daarentegen profiteerde volop van de voordelen van vuur. Kan dit een van de redenen zijn geweest dat de mens nog leeft en de neanderthaler is uitgestorven?

Helaas heeft de ‘rook-mutatie’ wel een keerzijde. Hij maakte ons mogelijk ook minder gevoelig voor sigarettenrook. Daardoor zijn we gaan roken en kregen kankerverwekkende stoffen vrij spel. En nee, die receptormutatie beschermt ons helaas niet tegen kanker.

Bronnen: Penn State University