Als kind zat hij tussen mensen “die iets anders waren dan de rest”. Het was dé voorbereiding op een leven waarin de tbs-regeling centraal staat. Psycholoog, jurist en rechter Michiel van der Wolf over recidivisten, politici en rechters die moeten inschatten hoe gevaarlijk iemand is.

Tbs, de gevreesde lettercombinatie die we vooral in de krant lezen als het gaat om het berechten van gewelddadige misdaden. Hij staat voor terbeschikkingstelling, oftewel opsluiting en behandeling in een kliniek voor mensen die een misdrijf hebben gepleegd. Het is de maatregel die rechters kunnen opleggen als een dader aan een gebrekkige ontwikkeling of een psychische stoornis lijdt. In de kliniek proberen psychologen en psychiaters dit onderliggende probleem te behandelen voordat iemand eventueel terug mag keren in de samenleving.

Omstreden

Maar tbs is omstreden. Geregeld gaan mensen die een behandeling hebben gekregen en als veilig zijn ingeschat toch weer in de fout. Soms zelfs al tijdens hun verlof, zoals recent, toen een man in Limburg gedurende zijn periode buiten de kliniek drie meisjes aanrandde. Het is zeker niet de eerste keer dat zoiets gebeurt. In 2019 riep een forensisch psychiater in De Telegraaf zelfs op om het hele systeem maar af te schaffen en de zware gevallen gewoon levenslang op te sluiten. Is het echt zo erg? Moeten we mensen met een psychisch probleem maar naar de gewone gevangenis sturen?

Als iemand die vraag kan beantwoorden is het Michiel van der Wolf. Zijn cv is indrukwekkend: hij is psycholoog en jurist, hoogleraar forensische psychiatrie in Leiden, hoofddocent strafrecht in Groningen en rechter in Amsterdam en bij het gerechtshof in Leeuwarden. Hij werkte zelf in een tbs-kliniek en raakte daar overtuigd dat het systeem in principe werkt, al blijft er nog genoeg te verbeteren. “Ik sta daar nog altijd achter”, zegt hij over de opmerkelijk positieve conclusie die hij trok toen hij zelf patiënten onderzocht en begeleidde.

Waarom? “Omdat het beeld dat tbs niet werkt geen correcte weergave is van de ontwikkelingen. Hoewel het aantal incidenten met patiënten op verlof al jaren daalt, komen dergelijke gebeurtenissen juist meer in het nieuws. De burger denkt dan natuurlijk: dat gaat de verkeerde kant op. Terwijl de cijfers evident zijn; de kans op recidive is bij tbs vele malen kleiner dan bij een gewone gevangenisstraf. Er gebeurt dus aantoonbaar iets goeds, maar dat haalt de krant niet.”

Dit is het begin van het interview met Michiel van der Wolf te vinden in KIJK 12/2021. Deze editie ligt in de winkel vanaf 18 november tot en met 15 december.

Meer informatie:

• De Groene Amsterdammer: Tbs: de gebreken en zegeningen van het systeem
• Dagblad van het Noorden: ‘Tbs heeft een enorme toegevoegde waarde’
• Tijdschrift de Psycholoog: ‘Tbs heeft een imagoprobleem’
• KIJK: Wat als… we de gevangenissen sluiten?

Tekst: Philip Dröge

Beeld: Allard Faas

Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!