De hoeveelheid luchtvervuiling in het Midden-Oosten neemt af. Helaas lijkt dit mooie nieuws in sommige gevallen een minder mooie oorzaak te hebben.

Jarenlang leek de uitstoot van de vervuilende stikstofoxiden in onder meer het Midden-Oosten alleen maar toe te nemen. Maar een nieuwe studie laat zien dat in landen als Saoedi-Arabië, Irak en Syrië deze uitstoot ineens afneemt. Voor een deel lijkt dat te maken hebben met politieke onrust en oorlogsgeweld in het gebied, constateren de Nederlandse scheikundige Jos Lelieveld en collega’s deze week in Science Advances.

Humanitaire catastrofes

Hoofdonderzoeker Lelieveld, directeur van het Max Planckinstituut voor Chemie in Mainz, is niet de enige Nederlandse kant aan dit verhaal. De metingen werden gedaan met het Ozone Monitoring Instrument (OMI), een Nederlands-Finse ozonmeter aan boord van de in 2004 gelanceerde NASA-satelliet Aura. Hiermee werd de hoeveelheid luchtvervuiling boven allerlei steden in het Midden-Oosten bepaald.

Uit die metingen blijkt dat de eerder geconstateerde toename van stikstofoxiden boven steden als de Saoedische hoofdstad Riyad, Koeweit-stad en Cairo (Egypte) is omgebogen tot een afname. En daarbij lijkt er in veel gevallen een link te zijn tussen de hoeveelheid uitstoot en de politieke en economische situatie. Zo zette in Cairo de daling in toen de regering in 2011 omver werd geworpen, en is er een afname te zien bij de door IS bezette steden Tikrit en Samarra. “Het is tragisch dat sommige van de geobserveerde dalende trends in stikstofoxide-emissies te maken hebben met humanitaire catastrofes”, schrijven de onderzoekers in hun artikel.

De afname is echter niet overal te wijten aan IS, burgeroorlogen of revoluties. Op plekken zoals Saoedi-Arabië, Koeweit en de Verenigde Arabische Emiraten lijkt de afname eerder het resultaat te zijn van strengere milieuwetgeving die de afgelopen jaren van kracht is geworden.

Niet te voorspellen

Opmerkelijk is verder dat het energieverbruik en de CO2-uitstoot in veel van de genoemde gebieden wél is blijven toenemen sinds 2010. Het is dus niet zo dat álles op een lager pitje staat in tijden van onrust en oorlog. Bovendien zijn er landen zoals Libanon, waar de uitstoot van stikstofoxide juist is toegenomen, terwijl de CO2-emissie is gedaald. “In verschillende landen met individuele ontwikkelingen kan de verhouding tussen CO2- en stikstofoxide-emissie – en vooral de trends daarbinnen – sterk verschillen”, mailt Lelieveld dan ook.

Het grotere punt dat de onderzoekers maken in hun artikel is dat dit soort kortetermijnveranderingen in de uitstoot niet te voorspellen zijn – en dus ook niet zijn meegenomen in bijvoorbeeld de inschattingen van het VN-klimaatpanel IPCC. Daarom is het belangrijk om de atmosfeer vanuit de ruimte te blijven monitoren, en die informatie te gebruiken om het beleid waar nodig bij te stellen.

Bron: Science Advances

Beeld: Lelieveld e.a./Science Advances