Alsof een oorlog alleen nog niet erg genoeg is, zijn er tijdens een conflict vaak allerlei gruweldaden. Denk aan de massa-executies van IS. Maar die worden niet gepleegd door geboren psychopaten. Onder bepaalde omstandigheden is van acht op de tien mensen een massamoordenaar te maken.

Op 4 mei, de dag waarop Nederland zoals gebruikelijk de slachtoffers van WO II en andere oorlogen herdenkt, verschijnt dit bericht op NU.nl: “Boko Haram stenigde meisjes vlak voor komst leger.” Eerder die week hebben Nigeriaanse soldaten ongeveer 700 mensen bevrijd die door de islamitische terreurbeweging in gijzeling werden gehouden. Onder hen waren 275 meisjes en jonge vrouwen. Blijkbaar deden Boko Haram-strijders op het laatste moment een poging om deze gegijzelden op een extreem wrede manier te vermoorden – namelijk door ze met stenen dood te gooien.

Nog geen maand later is er heel ander nieuws. “Massale executies door leger Nigeria in strijd tegen Boko Haram”, staat ditmaal op NRC.nl. Volgens een rapport van Amnesty International doen de Nigeriaanse militairen wat bloeddorstigheid betreft nauwelijks onder voor de terroristen. Sinds februari 2012 zijn 1200 mensen standrechtelijk geëxecuteerd. Zonder enige vorm van proces dus. Honderden anderen verdwenen spoorloos.

Uit dergelijke berichten zou je de conclusie kunnen trekken dat hier geboren psychopaten tegen elkaar vechten. Toch is dat niet zo – en dat geldt ook voor de meeste leden van gewelddadige groepen als IS of het Colombiaanse FARC. Ooit waren dat normale jongens. Maar zodra mensen in de greep van fanatieke rebellenleiders of foute regimes komen, blijken ze in staat tot onbeschrijfelijke gruweldaden. Dit fenomeen is uitgebreid bestudeerd, met steeds dezelfde bevindingen: van grofweg acht op de tien individuen valt een moordmachine te maken. En daar bestaat een lijstje gehaaide trucs voor.

Dit is een fragment van een artikel te vinden in KIJK 8/2015. Dit nummer ligt in de winkel van 16 juli tot en met 19 augustus.

Tekst: Tim van Ham

Beeld: Corbis/Hollandse Hoogte