De Nobelprijs voor de Vrede gaat dit jaar naar de Belarussische mensenrechtenactivist Ales Bialiatski, de Russische mensenrechtenorganisatie Memorial en de Oekraïense mensenrechtenorganisatie Center for Civil Liberties.

Vanmorgen maakte het Noorse Nobelcomité in Oslo bekend wie dit jaar de Vredesprijs – het hoogtepunt van de jaarlijkse prijsuitreikingen – in ontvangst mag nemen. De onderscheiding gaat naar een mensenrechtenactivist en twee -organisaties “voor het promoten van het recht om machthebbers te bekritiseren, en het beschermen van de fundamentele rechten van burgers”, aldus het comité.

Vast zonder proces

Ales Bialiatski (60) richtte in 1996 het mensenrechtencentrum Viasna (dat Lente betekent) in de Belarussische hoofdstad Minsk op. De organisatie heeft tot doel financiële en juridische bijstand te verlenen aan politieke gevangenen en hun families, en is een van de belangrijkste mensenrechtenorganisaties in de voormalige Sovjetstaat.

De Belarussische regering heeft herhaaldelijk geprobeerd Bialiatski het zwijgen op te leggen. Hij zat van 2011 tot 2014 gevangen. Na grootschalige demonstraties tegen het regime in 2020 werd hij opnieuw gearresteerd. Hij zit nog steeds vast zonder proces.

Mensenrechten beschermen

De mensenrechtenorganisatie Memorial werd in 1987 opgericht, door onder andere Nobelprijswinnaar Andrei Sacharov en mensenrechtenactiviste Svetlana Gannushkina, in de voormalige Sovjet-Unie. Doel: ervoor zorgen dat de slachtoffers van de onderdrukking door het communistische regime nooit zouden worden vergeten. Want: het onder ogen zien van misdaden uit het verleden is essentieel om nieuwe misdaden te voorkomen, aldus Memorial. Na het uiteenvallen van de Sovjet-Unie groeide de mensenrechtenorganisatie uit tot de grootste in Rusland.

Het in Kiev opgerichte Center for Civil Liberties bestaat sinds 2007 en heeft als doel de mensenrechten en de democratie in Oekraïne te beschermen. Na de inval van Rusland in Oekraïne in februari dit jaar heeft het Center for Civil Liberties zich ingespannen om de Russische oorlogsmisdaden tegen de Oekraïense burgerbevolking in kaart te brengen en te documenteren. In samenwerking met internationale partners speelt het centrum een pioniersrol om de schuldigen ter verantwoording te roepen voor hun misdaden.

Vrije woord

Vorig jaar kende het Noorse Nobelcomité de Vredesprijs toe aan twee journalisten: de Filipijnse Maria Ressa en de Russische Dmitry Andreyevich Muratov. Ze ontvingen de prijs voor hun moedige inzet om het vrije woord te beschermen. Deze vrijheid is “een noodzakelijke voorwaarde voor democratie en blijvende vrede”, aldus het comité.

Eerder deze week werden de Nobelprijzen voor Geneeskunde, Natuurkunde, en Scheikunde bekendgemaakt. Maandag volgt nog de prijs voor Economie.

Bron: Nobelprize.org

Beeld: Piotrus/CC BY 3.0

Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!