De Nobelprijs voor de economie is dit jaar voor hoogleraar Angus Deaton vanwege zijn analyses over consumptiekeuzes, armoede en welvaart.

Verwar de winnaar van vandaag niet met Angus Deayton, de Britse schrijver en acteur die onder andere speelde in Mr. Bean. Het is de Brits-Amerikaanse hoogleraar Angus Deaton die de Nobelprijs voor de economie krijgt. Deaton ontvangt de prijs vanwege zijn uitgebreide onderzoek naar de verschillende keuzes die mensen maken voordat ze consumeren. Het Nobelcomité roemt Deaton’s onderzoek vanwege ‘het immense belang voor de welvaart, onder andere in arme landen’.

Consumptiekeuzes

Deaton houdt zich vooral bezig met de individuele consumptiekeuzes die we iedere dag maken. Die keuzes hebben, als je ze allemaal samen neemt, gevolgen voor de hele economie van een land. De prijs wordt toegekend aan Deaton vanwege een drietal grote onderzoeken: zijn werk over consumptiepatronen, zijn onderzoek naar het verband tussen consumptie en inkomen, en meest recent: het in kaart brengen van de levensstandaard en armoede in ontwikkelingslanden.

Over armoede schreef Deaton in 2013 het inspirerende boek The Great Escape: health, wealth and the origins of inequality. In het boek zet Deaton uiteen hoe de wereld langzaam een betere plaats wordt, maar er nog grote stappen moeten worden gezet om alle armoede uit te bannen. Het Nobelcomité heeft oog voor die aanpak en schrijft in een verklaring: “Deaton heeft met zijn werk bijgedragen aan grote veranderingen binnen de ontwikkelingseconomie.”

Belasting

“Deaton verdient deze prijs voor al zijn contributies aan de economie”, zegt hoogleraar Instituties en Economie Maarten Goos van Universiteit Utrecht. Deaton is hoogleraar aan Princeton University. Daar zag Goos hem vaak, tijdens seminars, in actie: “Deaton is enorm kritisch op zichzelf en op anderen, hij zat altijd op de eerste rij. De vraag bij de seminars was dan ook altijd: “Komt Angus Deaton of niet?”

Goos geeft een voorbeeld over Deatons onderzoek naar consumptie: “In Nederland zijn we bezig met een nieuw belastingplan waarbij we allerlei belastingen verschuiven. Zo komt er bijvoorbeeld meer belasting op consumptie en minder op werk. Wie wint en wie verliest bij die constructie? Als bijvoorbeeld de frisdrankprijs stijgt, verandert ons consumptiegedrag en beïnvloedt het ons leven. Deaton bedacht een systeem om dit te modelleren.”

De prijs

De prijs die vandaag werd uitgereikt heet eigenlijk geen Nobelprijs. Officieel is de naam: ‘Prijs van de Zweedse Rijksbank voor Economie ter nagedachtenis aan Alfred Nobel’. Om verwarring te voorkomen, en waarschijnlijk ook vanwege de lange naam, wordt de prijs toch vaak de Nobelprijs voor de economie genoemd. De eerste persoon die de prijs ontving in 1969 was de Nederlander Jan Tinbergen. Hij kreeg de prijs voor zijn belangrijke werk in de econometrie, oftewel het maken van economische modellen.

Er is ook kritiek op de Nobelprijs voor de economie. Volgens antropoloog en journalist Joris Luyendijk, die KIJK onlangs nog interviewde, is het bestaan van de prijs helemaal niet terecht. In de Britse krant The Guardian schrijft hij: “De prijs creëert een situatie waarbij je kan denken dat economen geen onvolmaakte theorieën bedenken, maar tijdloze waarheden ontdekken.”

Die kritiek doet Angus Deaton waarschijnlijk niet veel. Meer onderzoek naar armoedebestrijding is hard nodig vindt hij zelf. Tegen journalisten zegt hij na de uitreiking: “Ik wil geen blinde optimist zijn, er zijn nog enorm veel mensen in de wereld die leven in armoede en ontzettend veel volwassenen en kinderen die hebben te kampen met gezondheidsproblemen.” Hij krijgt een geldbedrag van bijna 1 miljoen euro om zijn onderzoek voort te zetten.

Lees verder wie de winnaars zijn van de Nobelprijs voor de vrede, de scheikunde, de natuurkunde en de geneeskunde.

Tekst: Mitchell van de Klundert

Beeld: The Royal Swedish Academy of Sciences