Nieuw onderzoek zou uitwijzen dat een sporter slechter presteert als de tegenstander in rang aan het stijgen is.
Als een sporter in een goede flow zit, oftewel een positief momentum heeft, kan hij volgens de zogenoemde hot hands-theorie boven zichzelf uitstijgen. Bijvoorbeeld: een basketbalspeler ervaart een positieve boost als hij scoort en de kans is groot dat hij daardoor meer punten maakt voor zijn team.
De hot hands-theorie zegt dus iets over de prestatie van de sporter die zelf een positief momentum ervaart. Maar hoe beïnvloedt deze voortvarendheid zijn tegenstander? Onderzoekers van de Duke University’s Fuqya School of Business keken naar meer dan 117.000 professionele tenniswedstrijden en 5 miljoen schaakpotjes voor online amateurs om deze vraag te beantwoorden.
Lees ook:
Rollende bal
Uit deze studie zou blijken dat iemand die een positief momentum heeft, en steeds hoger in rang aan het komen is, zo intimiderend is dat zijn tegenstander slechter gaat spelen. Zelfs als deze tegenstander even hoog in de ranglijst staat. Deze bevindingen publiceerden de onderzoekers in het vakblad Proceedings of the National Academy of Sciences.
Hoe dit kan? Onderzoeker Hemant Kakkar – eerste auteur van de studie – legt het metaforisch uit: “De tegenstander weet dat een bal door blijft rollen als hij van een heuvel gaat. Totdat iemand de bal stopt. Deze mentale berekening maken ze ook bij een tegenstander die steeds hoger in rang komt. Hierdoor voelen ze zich bedreigd en gaan slechter presteren.”
Kansen inschatten
Naast het analyseren van de potjes schaak en tennis, voerden de onderzoekers een experiment uit onder ruim 1000 proefpersonen. De onderzoekers lieten hen weten dat ze deelnamen aan een online competitie waarbij hun algemene intelligentie werd getoetst. De proefpersonen kregen informatie over hun tegenstander en Kakkar en zijn collega’s testten vervolgens hoe bedreigd ze zich voelden.
Bij het geven van de informatie waren de onderzoekers niet altijd eerlijk. Deelnemers kregen bijvoorbeeld te horen dat hun tegenstander steeds beter werd, terwijl dit niveau in werkelijkheid constant bleef. De deelnemers voelden zich meer bedreigd en schatten hun kansen slechter in wanneer ze een tegenstander zouden treffen die in rang aan het stijgen was.
“Solide werk”, noemt hoogleraar psychologie Jaap Denissen van de Tilburg University het onderzoek. “De auteurs wisselen van grote naturalistische datasets (schaken, tennis) naar eigen experimenten, hebben hun hypotheses geregistreerd, en ook mogelijke mediatoren (perceptie van bedreiging) onderzocht. Interessant dus!”
Administratieve fout
Hoewel sport- en prestatiepsycholoog Thijs Rentier het eveneens een sterk onderzoek vindt, is hij toch iets kritischer. “De bevinding zelf, dat een sporter slechter presteert als de tegenstander momentum ervaart, is nou niet echt baanbrekend. Het onderzoeken van de onderliggende mechanismen die worden verondersteld zou pas echt interessant zijn: waarom leidt momentum precies tot mindere prestaties?” Dit mist Rentier in de studie.
Cognitief psycholoog Mariska Kret vult nog aan: “Mensen zijn net als hun naaste verwanten, chimpansees en bonobo’s erg op hiërarchie gericht. Deze bevindingen bevestigen dat wederom. Bij bonobo’s staat een alfa-vrouw aan de leiding. Bij chimpansees is dat de alfa-man. Ook bij mensen bekleden mannen vaak de hoogste functies, al zijn we ons daar wel steeds meer van bewust. Het zou interessant zijn om te onderzoeken hoe mannen en vrouwen reageren op het momentum van elkaar.”
Overigens voelden deelnemers zich tijdens het experiment van de onderzoekers minder bedreigd, en schatten hun kansen hoger in, als hun eigen talent werd benadrukt óf er twijfels werden geschept over het positief momentum van de tegenstander. Wanneer de onderzoekers zeiden dat een administratieve fout de ranglijst heeft beïnvloedt, zo zegt Kakkar, voelden de proefpersonen minder stress. Wat er allemaal niet tussen onze oren kan zitten, hè?
Bronnen: PNAS, Duke University via Eurekalert!
Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!